Tái khởi động đề án giãn dân phố cổ và cuộc dịch chuyển về phía bên kia sông Hồng

Tái khởi động bản đề án “ngủ quên”

Giữa năm 2019, bản đề án giãn dân phố cổ tiếp tục khởi động trở lại sau những năm tháng tưởng chừng như “ngủ quên”. Trước đó, năm 1998, UBND TP Hà Nội công bố dự án di dân phố cổ. Mục tiêu của đề án nhằm giảm cơ học mật độ dân cư trong khu phố cổ, từng bước cải thiện đời sống người dân nhằm bảo tồn và tôn tạo phố cổ, góp phần phát huy các giá trị di sản vật thể của Thủ đô.

Ở góc độ phát triển kinh tế, việc giãn dân và tiến tới tôn tạo phố cổ sẽ góp phần gia tăng chất lượng khách du lịch tới thành phố thông qua số lượng du khách và kéo dài thời gian lưu trú.

Theo Ban quản lý phố cổ Hà Nội, mục tiêu đến năm 2020 của dự án di dân phố cổ là di dời khoảng 30.000 dân ra khỏi khu vực để mật độ dân số của nơi này giảm xuống mức 50.000/km2 so với mật độ hiện tại là 84000/km2.  

Quá trình đẩy nhanh, mạnh bản đề án giãn dân phố cổ là cần thiết, bởi đã đến lúc người dân phố cổ cần có động lực lựa chọn cuộc sống mới với chất lượng tốt, thay vì phải đối mặt với nguy cơ bất an toàn từ sự xuống cấp của các công trình nhà ở.

Một ngôi nhà trên phố Nguyễn Hữu Huân đang trong tình trạng xuống cấp

Nhìn nhận khách quan rằng, sau gần 20 năm triển khai thực hiện bản đề án giãn dân phố cổ nhưng những khu phố cổ sở hữu mật độ dân số lớn, những ngôi nhà nhỏ hẹp, chen chúc trong các con phố sâu vẫn tiếp tục tái diễn. Tình trạng hư hỏng, mảng tường bong tróc lộ cả lõi thép bên trong xảy ra phổ biến. Diện tích không gian sống được nhiều hộ gia đình cơi nới thêm để đáp ứng nhu cầu ở của các thành viên, tiếp tục đe doạ đến chất lượng công trình.

Ông Chu Văn Cao (73 tuổi), một người dân phố cổ chia sẻ, hơn 20 năm qua, ông và con trai vẫn sống trong căn nhà có chiều rộng 1m, dài 2,5m và cao 1,4m. “Mọi việc sinh hoạt cá nhân đều phải xuống sân tập thể của ngõ để làm, đến cả ăn uống hai bố con cũng tranh thủ ăn ở chỗ làm vì căn nhà ngay cả nằm ngủ còn khó, nói gì đến nấu nướng", ông Cao nói.

Cũng như ông Cao, hàng nghìn hộ dân ở phố cổ sẵn sàng chấp nhận bám trụ trong từng căn nhà chật chội sâu trong ngõ hẻm chưa đến 10m2. Không phải đến hiện tại chất lượng cuộc sống của những người dân phố cổ mới ở mức báo động xuống cấp trầm trọng. Vụ sập nhà tại 56 Hàng Bông vào tháng 7/2019 là hồi chuông cảnh báo về tình trạng công trình nhà ở đã đến lúc cần cải tạo cấp bách, đảm bảo sự an toàn về tính mạng cho người dân.

Đúng như lo ngại của KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng T.Ư Hội KTS Việt Nam: “Thực tế có hàng nghìn số nhà với tuổi thọ trên 100 năm, nhưng những căn nhà được xây dựng thô sơ sẽ không thể trụ lại lâu, nếu để tiếp tục như vậy sẽ còn nhiều căn sập xuống như vụ việc xảy ra tại Hàng Bông mới đây”. 

Chính bởi vậy, KTS. Phạm Thanh Tùng nhấn mạnh: “Đừng để dân sống mòn trên di sản”. Vấn đề giãn dẫn cần phải được đẩy mạnh, trên cơ sở giải được bài toán bảo tồn di sản và cuộc sống của người dân.

Cuộc dịch chuyển sang phía bên kia sông Hồng

Đề án giãn dân phố cổ đã trở thành động lực để người dân phố cổ tìm kiếm mội nơi sống thực sự, thay vì “nén” mình trong không gian sống chật chội, thiếu vắng những khoảng thở và mảng xanh thiết yếu. Tác động của dịch Covid-19 với chính sách giãn cách khiến nhiều cư dân phố cổ càng nhận ra vai trò quan trọng của môi trường sống đối với sức khỏe.

Chất lượng cuộc sống sụt giảm nhanh chóng đã khiến nhiều người dân phố cổ tìm kiếm nơi ở mới

Bà Đỗ Vân (47 tuổi), một người dân phố cổ chia sẻ: “Sự xuất hiện của dịch Covid-19 khiến tôi mới nhận thấy môi trường sống rất quan trọng. Sống chật chội trong khu phố cổ đang xuống cấp, chen chúc người với người sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ của chính mình và gia đình. Gia đình tôi đang tìm kiếm một dự án cao cấp phía bên kia sông Hồng, khu vực Long Biên, đảm bảo không gian sống tốt cho sức khoẻ”.

Thực tế, sau dịch Covid-19, làn sóng kiếm tìm những dự án sống mới phía bên kia sông Hồng, tại khu vực Long Biên đã và đang gia tăng. Không phải ngẫu nhiên mà Long Biên trở thành “điểm dừng chân” của những cư dân phố cổ trong cuộc lựa chọn một nơi an cư lạc nghiệp mới. Định hướng dịch chuyển cư dân phố cổ sang Long Biên cũng đã được xác lập trong kế hoạch giãn dân phố cổ.

Long Biên đang đón làn sóng dịch chuyển của cư dân phố cổ

Xét về địa lý, khoảng cách từ Long Biên sang phố cổ chỉ mất 10 phút di chuyển. Trong khi đó, tâm lý yêu thích cuộc sống nhộn nhịp phố phường của người dân phố cổ vẫn được đáp ứng trọn vẹn tại Long Biên khi cơ sở hạ tầng, dịch vụ tại nơi đây đã phát triển đồng bộ từ sớm. Đặc biệt, trục đường Nguyễn Văn Cừ đang trở thành điểm đến của nhiều người dân phố cổ nhờ sự sôi động và vị trí sát sông Hồng.
Long Biên còn được đánh giá là điểm hữu xạ tự nhiên hương đối với người dân phố cổ khi đáp ứng được tiêu chí sống gần sông mà vẫn gần phố. Ở thời điểm ô nhiễm không khí gia tăng và tác động của dịch bệnh, khu vực phía đông Hà Nội là điểm dừng chân lý tưởng khi sở hữu điểm cộng với “lá chắn” tự nhiên mang tên sông Hồng. 

Nhiều dự báo về xu hướng dịch chuyển sôi động trên thị trường bất động sản đều chỉ ra rằng, sau dịch Covid-19 cư dân sẽ nhắm đến những dự án cao cấp, đáp ứng tiêu chí sống xanh, sạch. Trong đó, khu vực Long Biên, dọc trục đường Nguyễn Văn Cừ đang được nhiều người nhắm đến.