Lo mất chỗ ở khi chủ đầu tư thế chấp căn hộ cho ngân hàng

Mang căn hộ đi… cầm cố

Việc Ngân hàng TMCP Nam Á thông báo siết nợ chung cư Khang Gia Tân Hương (số 377 đường Tân Hương, phường Tân Quý, quận Tân Phú, Tp.HCM) với tài sản thu giữ là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất để bán đấu giá đã gây hoang mang cho cư dân và dư luận.

Các cư dân của dự án 584 Tân Kiên, huyện Bình Chánh cũng từng tá hỏa khi nhận thông báo của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) về việc sẽ bán đấu giá toàn bộ khoản nợ của CTCP đầu tư Y tế Việt Nam và CTCP Đầu tư Xây dựng và Khai thác Công trình Giao thông 584. Khối tài sản này có tổng trị giá gần 1.100 tỷ đồng.

Một tòa chung cư khác là The Harmona, số 33 Trương Công Định, phường 14, quận Tân Bình, Tp.HCM cũng là tài sản bị chủ đầu tư (CTCP Vật tư xuất nhập khẩu Tân Bình) đem đi thế chấp mà người dân không hay biết. Chỉ đến khi Ngân hàng BIDV, Chi nhánh Bắc Sài Gòn thông báo “siết” nợ dự án để bảo lãnh cho CTCP Thanh Niên vay vốn, cư dân mới "thót tim".

Theo thư thông báo, ngân hàng BIDV thu hồi tài sản là các căn hộ của cư dân do Công ty Thanh Niên không đủ khả năng chi trả. Vụ việc này chỉ lắng xuống khi có sự phản ứng gay gắt của ông Châu Văn La - Chủ tịch UBND quận Tân Bình.

Sự việc tương tự cũng diễn ra với chung cư The Rubyland, quận Tân Phú, Tp.HCM do CTCP Tân Hoàng Thắng (Tân Hoàng Thắng) làm chủ đầu tư. Dù đã vào ở cả chục năm nhưng hàng trăm hộ dân tại đây không được cấp sổ hồng. Nguyên nhân là do năm 2009 chủ đầu tư đã đem chung cư này thế chấp tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) để vay 247 tỷ đồng.

Chung cư Khang Gia Tân Hương từng bị chủ đầu tư cầm cố tại ngân hàng

Chỉ cư dân chịu thiệt

Theo nhận định của luật sư Trần Mai Hạnh (Công ty Luật DC Counsel), hành vi mang dự án cầm cố ở ngân hàng để bán của chủ đầu tư là vi phạm pháp luật, bởi đây là tài sản đã thế chấp, chỉ khi nào giải chấp xong mới được bán. Theo luật, không thể cùng lúc đem một tài sản vừa thế chấp cho ngân hàng, vừa bán cho người dân.

Mặc dù hành vi gian dối đã khá rõ nhưng không dễ truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” bởi các cơ quan tiến hành tố tụng cần phải chứng minh được hành vi gian dối này nhằm vào mục đích chiếm đoạt tài sản của người mua. "Trường hợp khách hàng khởi kiện chủ đầu tư ra tòa và thắng kiện, có đơn yêu cầu thi hành án, cơ quan thi hành án sẽ ngăn chặn để đảm bảo việc thi hành án”, ông Hạnh cho biết.

Còn theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu, có hai loại thế chấp bất động sản, đó là thế chấp tài sản trực tiếp hình thành trong tương lai và thế chấp gián tiếp, trong đó có sự tham gia của bên thứ ba để bảo lãnh cho chủ đầu tư tại ngân hàng. Giữa chủ đầu tư và bên thứ ba có thể có mối quan hệ thương mại nào đó. Hiện hai loại thế chấp này chưa được phân biệt rõ và người mua nhà vẫn phải gánh mọi thiệt hại.

Ở một góc độ khác, ông Nguyễn Văn Đực, Ủy viên Ban chấp hành của Tổng Hội xây dựng Việt Nam phân tích, nếu chủ đầu tư mang sản phẩm đã bán đi thế chấp ngân hàng cùng lúc thì rủi ro đã được đẩy cho người mua sản phẩm đó, đồng thời khiến họ có thể không làm được sổ hồng. Đây là hành vi gian dối sai phạm rất nghiêm trọng. Trường hợp chủ đầu tư thua lỗ thì người mua có nguy cơ  thiệt hại rất lớn.

Theo ông Đực, việc doanh nghiệp vừa bán hàng vừa vay ngân hàng và thiếu nợ vật tư của các nhà thầu phát sinh nhiều kẽ hở. Do không thể kiểm soát được nên các cơ quan quản lý nhà nước và người mua nhà khó có thể thoát “bẫy” của doanh nghiệp.