Chuyên gia quốc tế hiến kế cho phố đi bộ

Từ tháng 9, không gian phố đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm đã tạo ra không gian sinh hoạt cộng đồng cho người dân và du khách. Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm, ông Phạm Tuấn Long nhấn mạnh chủ trương vừa tiến hành triển khai vừa bổ sung hoạt động dựa vào nguyên tắc phát huy giá trị không gian cây xanh mặt nước, giá trị di sản, công trình kiến trúc và cải thiện môi trường.

Khó nhưng khả thi

Phát biểu tại hội thảo, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm, ông Dương Đức Tuấn nói rằng, Hà Nội quyết định nới rộng thời gian thí điểm phố đi bộ đến hết 30/6/2017, đồng thời cầu thị để không gian phố đi bộ thực sự đem lại hiệu quả. Hội thảo quốc tế “Giải pháp thông minh và sáng tạo cho không gian đi bộ Hà Nội” được tổ chức chiều 16/12 là động thái khởi động cho nỗ lực này.

TS. Nguyễn Quang, Giám đốc chương trình Định cư con người Liên Hợp Quốc (UN-Habitat) cho biết, trên thế giới, không gian đi bộ đóng vai trò tích cực trong việc gia tăng giá trị văn hoá, kinh tế, xã hội và môi trường cho đô thị. TS Quang lấy ví dụ về thành công của thành phố Hội An, từ một thành phố nhỏ, tồi tàn trở thành một thành phố di sản và đang hướng đến thành phố sinh thái.

Ông Quang nói: “Đây là bài học về sự cam kết của lãnh đạo và sự tham gia của cộng đồng đối với các giải pháp sáng tạo hài hoà với thiên nhiên”. Ông cũng nhắc đến một loạt thành phố đã tổ chức thành công không gian đi bộ, như Medellin, Colombia đã biến khu ổ chuột thành không gian du lịch, kết nối với đô thị trung tâm bằng cáp treo.

Hay thành phố Bogota của nước này cũng trở thành thiên đường cho người đi bộ, có làn xe riêng dành cho người đi xe đạp, hình thành hệ thống xe buýt nhanh và cấm ô tô vào ngày cuối tuần trên các tuyến đường chính. Thành phố Seoul là dẫn chứng cho sự kết nối hạ tầng thông minh trong thành phố, hay Jerusalem cổ với các nhà ga cũ được cải tạo thành trung tâm văn hoá, một mô hình phố cổ Havana của Cuba.

Ủy viên Ủy ban Cố vấn Tổng thống về Chính sách Kiến trúc, Ủy viên Ủy ban Tổng thống về Phát triển xanh, Giáo sư người Hàn Quốc Kim Do-nyun, ĐH Sung Kyun Kwan đã chia sẻ kinh nghiệm của Seoul để tạo giá trị cho thành phố bằng những phố đi bộ.

Ông nói: “Thành phố tốt đẹp thì sẽ có những đường phố tốt”. Ông cũng cho rằng thành phố thân thiện với người đi bộ sẽ tạo ra tính cạnh tranh cho nó: Sức khỏe của cộng đồng tốt hơn, giảm khí ô nhiễm phát thải từ ô tô, tăng hoạt động kinh tế. Seoul đã tái tạo khu trung tâm thông minh, thân thiện với người đi bộ, tăng dịch vụ cho người đi bộ và nhấn mạnh giá trị văn hóa lịch sử với khu trung tâm 600 năm về trước. Ông cho biết: “Dự án này đã giúp lượng khách hàng năm tăng lên 5 lần và doanh thu bán hàng tăng gấp đôi”.

Theo lời đại diện Đại sứ quán Israel,Thành phố Jerusalem có nhiều điểm tương đồng với TP. Hà Nội như ngõ nhỏ phố nhỏ. Cuộc cải tổ khu trung tâm Jerusalem để trở thành khu đi bộ đã được thực hiện suốt 15 năm qua, với hàng loạt giải pháp như: nâng cấp không gian công cộng, khôi phục cảnh quan đô thị chính như chợ rau củ quả, liên kết phát triển các khu liền kề trung tâm, cải tạo các công trình và khu vực mặt tiền, khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động đường phố. Chỉ trong ba năm, lượng khách đến khu trung tâm đãtăng hơn hai lần, nhiều thương hiệu quốc gia, quốc tế đã trở lại.

Tìm giải pháp hoàn thiện phố đi bộ Hà Nội (Ảnh: Hà Nội mới)

Tầm nhìn nào cho Hà Nội?

Một trong những giải pháp đầu tiên cho không gian đi bộ Hà Nội được các chuyên gia nhắc đến là yếu tố thị giác. Hiện nay, khu vực xung quanh phố đi bộ chưa đáp ứng tốt yêu cầu này. Trưởng đại diện Quỹ Giao lưu quốc tế Hàn Quốc tại Việt Nam, ông Park Kyoung-Chul chia sẻ về kinh nghiệm dùng nghệ thuật cộng đồng để cải tạo không gian sống tại làng bích hoạ Tam Thanh, Tam Kỳ, Quảng Nam.

Kiến trúc sư Đoàn Kỳ Thanh đưa ví dụ tạo ra nét hấp dẫn, cải thiện đặc trưng khu vực bằng các dự án nghệ thuật cộng đồng: Công viên Thiên niên kỷ Chicago hay Đường Hajii ở Singapore. Hà Nội trước kia có khu Zone 9, sau là thành phố sáng tạo HaNoi Creative city đã tận dụng những sáng tạo của nghệ sỹ để đem lại khu vui chơi giải trí cho giới trẻ. KTS Thanh đưa ra một vài gợi ý biến phố sách Đinh Lễ và Nguyễn Xí sinh động hơn như: tạo hình con voi cầm cuốn sách, vỉa hè của các khu phố này có thể lát gạch phát quang in dòng chữ “xin chào”.

Sau khi có phố đi bộ, lượng du khách đến Hà Nội đã tăng 40% so với cùng kỳ. Khi đặt câu hỏi về sự phát triển của phố đi bộ, có vẻ nhiều người mới nhìn thấy tiềm năng du lịch, trong khi các chuyên gia nước ngoài đưa ra ý tưởng và đề xuất về quy mô rộng hơn, hướng đến một thành phố thân thiện với người đi bộ, tạo nên sự phát triển bền vững. Giáo sư Kim Do-nyun cho rằng, Hà Nội là một trong số những thành phố ô nhiễm nhất châu Á, khu phố cổ quanh hồ Hoàn Kiếm phát triển khá hỗn độn trong một thời gian dài và lượng phương tiện cá nhân quá nhiều.

“Để người ta bỏ xe máy, đi xe buýt không hề dễ, nhưng cần khuyến khích người dân đi bộ nhiều hơn”, ông nói. Đồng thời ông cũng nhấn mạnh tích hợp giải pháp giao thông trong quy hoạch đô thị. Ông cho rằng Hà Nội có nhiều điểm tương đồng và nếu làm tốt, có thể phát triển không kém Singapore. Điều GS. Kim Do-nyun đặc biệt quan tâm là làm sao để giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính, lấy lại một môi trường xanh, đối đầu với thói quen lấn chiếm vỉa hè của nhiều người dân, buộc trả lại vỉa hè cho người đi bộ.

KTS Shinichi Mochizuki, Trung tâm Quốc tế về Thiết kế đô thị CarfreeDay Nhật Bản đã nghiên cứu về phố đi bộ Hà Nội và đưa ra chiến dịch xây dựng khu vực Hoàn Kiếm không ô tô dựa trên kinh nghiệm của phố đi bộ ở quảng trường Thời đại New York, hay phố đi bộ tại Tokyo. Ông Shinichi khuyến cáo rằng dự án phố đi bộ nên tập trung vào cải thiện chất lượng sống và các ngành nghề địa phương thay vì chỉ nghĩ tới du lịch.

Tại Nhật Bản, một trong số nguyên nhân dẫn tới suy thoái kinh tế vào những năm 80 chính là việc phụ thuộc quá nhiều vào du lịch. Ông nêu rõ quan điểm là nên ưu tiên đi bộ và phát triển giao thông công cộng, nên hạn chế ô tô, vỉa hè phải để cho người dân cùng các tiện ích đô thị như các gian hàng, quán cà phê. Muốn quy hoạch giao thông cần phải khảo sát thực trạng về các phương tiện giao thông, nên tham khảo một số chiến dịch như tuần lễ lưu thông ở châu Âu, chương trình ngày không sử dụng ô tô ở châu Á.

Không nên phục vụ đại trà

Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển Hà Nội, KTS Đào Ngọc Nghiêm nhấn mạnh rằng, cần phải nhận thức đúng về không gian phố đi bộ. “Các chuyên gia nước ngoài đã chỉ ra rằng, nó không chỉ phục vụ cộng đồng mà vai trò đa dạng, tích hợp nhiều ngành nghề trong không gian đi bộ sẽ tác động đến đô thị sinh thái và sự phát triển kinh tế”, ông nói.

KTS Nghiêm cũng cho rằng không nên biến không gian phố đi bộ phục vụ một cách đại trà mà phải tính tới đặc thù của từng khu vực, chuyển bớt hoạt động sang các khu vực khác. Ví dụ, sau này sẽ có các khu như cầu Long Biên dành cho người đi bộ hay khu ven sông. Ông nói: “Tôi nghĩ đã đến lúc nâng tầm thẩm mỹ lên, phải đẹp trên, đẹp dưới mới thực sự hấp dẫn, không thể để rác rưởi các loại, cây cối loà xoà, trên cao mái tôn lủng thủng, thùng nước các kiểu”.