Xu hướng sáng tác kiến trúc cộng đồng

Xu hướng xanh, bền vững và công bằng xã hội

Xu hướng này dành quan tâm tới những đối tượng chịu nhiều thiệt thòi, giúp họ sống hạnh phúc hơn. Công nhân là một trong những đối tượng cần quan tâm nhất hiện nay. Cuộc sống của phần đông trong số họ gặp nhiều khó khăn do thu nhập thấp, trong khi đời sống tinh thần cũng nghèo nàn vì không được hưởng các dịch vụ văn hóa, giải trí đầy đủ. Nhận thấy điều này này, Văn phòng Kiến trúc 1+1>2 đã có cách tiếp cận mới trong dự án nhà ở cho công nhân ngành hóa chất tại xã Xuân Giao, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. Dự án hoàn thành tháng 5/2016, tạo môi trường sống trong lành cho công nhân.

Trong dự án, các khối nhà thông gió, ánh sáng tự nhiên tốt, nhiều không gian xanh bao quanh, kiến trúc ấn tượng với hình ảnh cách điệu các nhánh cây vươn lên, cảnh quan phủ cây xanh, mặt nước. Các dịch vụ tiện ích như cửa hàng tạp hóa, bể bơi, sân bóng... được kết hợp ngay trong khu ở, tăng tiện nghi và tạo điều kiện cho công nhân vui chơi, rèn luyện sức khỏe.

Tương tự, Văn phòng kiến trúc H&P thực hiện dự án Vườn vệ sinh cho học sinh nghèo tại Cao Bằng và Điện Biên với những vật liệu sẵn có, chi phí xây dựng thấp và thi công nhanh. Công trình được bao bọc bởi màng thực vật xanh, mang đến không gian mới lạ, và giải quyết vấn đề vệ sinh trường học.

Hành động vì cộng đồng, Cty H&P hướng tới đối tượng trẻ em vùng cao tại Tuần Giáo (Lai Châu) và Bảo Lạc (Cao Bằng). Đây là những địa phương mà người dân nói chung và trẻ em nói riêng không được tiếp cận với nguồn nước sạch và nhà vệ sinh đúng chuẩn. KTS thiết kế ngay trong khuôn viên trường một nhà vệ sinh công cộng, đảm bảo mỹ quan và vệ sinh môi trường. Đối với những người dân ven biển Đức Thọ (Hà Tĩnh), Công ty H&P đã dành tặng một không gian văn hóa cộng đồng giản dị, linh hoạt và chống chịu được gió bão.

Dự án Nhà ở nội trú cho trẻ em tại La Hủ, Mường Tè, tỉnh Lai Châu được thực hiện bởi nhóm tình nguyện, do nữ KTS trẻ Lê Thu Huyền khởi xướng, hoàn thành năm 2013. Dự án sử dụng vật liệu tại chỗ, gạch đất không nung và mái tôn. Công trình giải quyết được bài toán về kinh tế, mang đến hơi ấm cho trẻ em nghèo vùng cao.

Các dự án đã phát đi thông điệp mạnh mẽ về kiến trúc thân thiện với môi trường bằng các giải pháp đơn giản và hiệu quả như tận dụng vật liệu tự nhiên sẵn có như gỗ, đá, lá, tre hoặc đất sét trộn phụ gia ép thành gạch không nung. Sử dụng sông suối, ao hồ xung quanh để trữ nước mưa, làm mát quá trình bay hơi…

Xu hướng sáng tác kiến trúc cộng đồng

Kế thừa và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, địa phương

Xu hướng này khai thác yếu tố văn hóa bản địa góp phần tạo sự đa dạng cho kiến trúc, nhấn mạnh ý nghĩa xã hội và đề cao tính biểu tượng của công trình. Trung tâm Văn hóa Cộng đồng Cẩm Thanh là một ví dụ. Công trình đã nghiên cứu, chắt lọc các chi tiết đặc trưng của nhà truyền thống phố cổ Hội An như chi tiết mái hiên, cột hiên, cây cau, giàn cây leo. Công trình đã tái hiện một cách sáng tạo hình ảnh nhà truyền thống trong một công trình công cộng, tạo cảm giác vừa quen vừa lạ.

Bên cạnh đó, xu hướng kiến trúc từ nguồn lực xã hội tự thân cũng được nhiều tổ chức thiện nguyện hoạt động trên cơ sở tận dụng các nguồn lựa xã hội như Quỹ từ thiện “Cơm có thịt” đã cải tạo và thiết kế hệ thống các nhà nội trú, trường học cho trẻ em miền núi có hoàn cảnh khó khăn. Quỹ ưu tiên sử dụng các vật liệu địa phương. Mới đây, quỹ đã khánh thành Trường Tiểu học Lũng Luông thuộc bản Lũng Luông, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên…

Đa phần các dự án, hoạt động của các  tổ chức thiện nguyện khá hiệu quả nhưng mới chỉ dừng ở mức hỗ trợ những nhu cầu tối thiểu cho cộng đồng mà chưa có những giải pháp tối ưu thiết kế, tích hợp công năng sử dụng và văn hóa địa phương.