“Vá” lỗ hổng chính sách nhà xã hội để ngăn chặn trục lợi

Rút ngắn thời gian được bán nhà sẽ khiến nhà ở xã hội hấp dẫn người dân hơn

Rút ngắn thời gian được bán nhà

Một trong những đề xuất quan trọng của Bộ Xây dựng là hạ mức diện tích tối thiểu của căn hộ NOXH từ mức hiện hành 30m2, xuống còn 25m2. Cụ thể, với các trường hợp đầu tư xây dựng NOXH bằng nguồn vốn ngoài ngân sách Nhà nước tại các đô thị loại đặc biệt, loại I và loại II phải là nhà chung cư song không bị khống chế số tầng. Tiêu chuẩn thiết kế diện tích sàn mỗi căn hộ chung cư tối thiểu là 25m2, tối đa không quá 70m2. Đây là vấn đề được dư luận đặc biệt quan tâm thời gian qua. Nhiều ý kiến lo ngại, nếu chấp nhận cho phép xây căn hộ 25m2, có thể sẽ bị các doanh nghiệp, nhà đầu tư lạm dụng dẫn tới nguy cơ hình thành các khu ở tồi tàn, thậm chí là “khu ổ chuột trên cao” trong tương lai, ngược lại với xu hướng phát triển đô thị hiện nay.

Lý giải cho đề xuất chưa có sự đồng thuận này, Bộ Xây dựng cho rằng, việc giảm tiêu chuẩn diện tích căn hộ NOXH tối thiểu so với quy định hiện hành là cần thiết, nhằm giảm chi phí nhà ở cho các đối tượng thuộc diện thu nhập thấp và người nghèo. Đại diện Bộ Xây dựng nói: “Kinh nghiệm quốc tế cho thấy ngay cả đối với các nước có nền kinh tế phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan... đều có quy định tiêu chuẩn tối thiểu căn hộ NOXH thấp hơn quy định hiện hành của Việt Nam!”.

Để đảm bảo thực hiện mục tiêu NOXH phải được giải quyết đúng đối tượng quy định, ngoài các quy định cụ thể về đối tượng, điều kiện được mua, thuê, thuê mua NOXH, lần này, Bộ Xây dựng đề xuất quy định về thời gian người được mua NOXH bán lại cho người khác tối thiểu là 5 năm (kể từ thời điểm trả hết tiền mua nhà), rút ngắn 5 năm so với hiện hành. Tuy vậy, Bộ Xây dựng còn “cài” thêm quy định: “Kể từ thời điểm người mua, thuê mua NOXH được phép bán lại căn hộ cho người khác thì ngoài các khoản phải nộp khi thực hiện bán nhà ở theo quy định của pháp luật, bên bán phải nộp cho Nhà nước 50% giá trị tiền sử dụng đất được phân bổ cho căn nhà đó”. Bộ Xây dựng giải thích: “Việc rút ngắn từ 10 năm, xuống còn 5 năm, nhằm tạo điều kiện cho chủ đầu tư dự án sớm thu hồi vốn đầu tư”.

Ngăn chặn nạn trục lợi

Từ khi chính sách NOXH có hiệu lực tới nay, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều đối tượng lợi dụng chính sách NOXH để trục lợi bằng cách bán lại, cho thuê lại, cho ở nhờ trái quy định pháp luật. Tại Hà Nội, Đà Nẵng, nhiều vụ việc đã bị phanh phui khiến dư luận vô cùng bức xúc vì chính sách NOXH đã bị lạm dụng, làm méo mó nghiêm trọng. Người dân thực sự hoang mang với những vụ “biến căn hộ NOXH thành nơi nuôi chó” hay “cán bộ, công chức ở biệt thự vẫn xin mua NOXH để... cho thuê lại”... Vì thế, việc “vá” lại các lỗ hổng pháp lý trong chính sách NOXH là yêu cầu rất bức thiết.

Cụ thể, Bộ Xây dựng đề xuất, trường hợp bên bán, cho thuê mua NOXH không đúng quy định sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật. Đại diện Bộ Xây dựng nhấn mạnh: “Việc mua bán, thuê mua nhà ở trong trường hợp này không có giá trị pháp lý. Bên mua, thuê mua nhà ở sẽ không được Nhà nước công nhận quyền sở hữu đối với nhà ở đã mua, thuê mua và không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất”.

Riêng với trường hợp người thuê, thuê mua NOXH tự ý cho người khác thuê lại hoặc chuyển nhượng hợp đồng cho người khác trái quy định... doanh nghiệp cho thuê, cho thuê mua được quyền chấm dứt hợp đồng trước thời hạn và thu hồi lại căn hộ đó. Đặc biệt, đối với các hành vi vi phạm pháp luật khác về việc bán, cho thuê, thuê mua NOXH thì tùy theo mức độ vi phạm, người vi phạm sẽ bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định hiện hành. Đây sẽ là những căn cứ quan trọng để các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng... dựa vào để xử lý vi phạm. Thời gian qua, vì chế tài còn sơ sài, nhiều địa phương đã phải tốn khá nhiều thời gian tự mò mẫm để tìm cách hủy bỏ hợp đồng mua nhà với các đối tượng vi phạm.