Tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông: Chờ Quốc hội chấp thuận

Lựa chọn khả thi

Dự án có tổng chiều dài khoảng 1.372km, đi qua 16 tỉnh, thành phố. Điểm đầu dự án tại nút giao Cao Bồ, thuộc huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Điểm cuối tại nút giao Dầu Giây, thuộc huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai. Tổng mức đầu tư toàn dự án với quy mô hoàn chỉnh ước tính khoảng 312.435 tỷ đồng.

Theo Bộ GTVT, trong bối cảnh đường sắt tốc độ cao chưa thể đầu tư sớm, việc đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông là lựa chọn khả thi. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, việc triển khai các dự án theo hình thức PPP có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào thị trường mà phía cơ quan nhà nước không thể quyết định được. Hơn nữa, trong điều kiện hiện nay, việc kêu gọi nhà đầu tư và nguồn vốn tín dụng nước ngoài tham gia đầu tư Dự án rất khó khả thi do các cơ chế bảo lãnh chưa được áp dụng. Trong khi đó, thị trường tín dụng trong nước còn khó khăn, năng lực của nhà đầu tư trong nước còn hạn chế, việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư chưa thể khẳng định ngay là thành công.

Theo Bộ GTVT, dự án xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam có quy mô rất lớn nên không thể kêu gọi đầu tư như một dự án duy nhất. Ảnh: Tường Lâm

Bộ GTVT cũng cho biết, sẽ không khả thi nếu kêu gọi đầu tư như một dự án duy nhất bởi toàn bộ dự án có quy mô rất lớn. Mặt khác, từng đoạn tuyến có tiến độ đầu tư khác nhau, phụ thuộc vào nhu cầu vận tải. Vì vậy, Bộ GTVT kiến nghị chia dự án thành 20 dự án thành phần để đầu tư với các hình thức khác nhau theo nguyên tắc: các dự án hoàn thành kết nối được với hệ thống, có thể đưa vào khai thác độc lập; dự án có quy mô không quá lớn để kêu gọi đầu tư theo hình thức PPP và điều kiện đặc thù của từng dự án thành phần...

Làm ngay cả khi đấu thầu mà không chọn được nhà đầu tư

Theo phương án đầu tư được xây dựng bởi Bộ GTVT, dự án được chia thành 2 giai đoạn: giai đoạn 1 từ 2017-2025 và giai đoạn 2 từ sau năm 2025. Giai đoạn 1 sẽ có 2 ưu tiên là ưu tiên 1 và ưu tiên 2. Cụ thể, ở ưu tiên 1 (2017-2020), dự án được xây dựng với chiều dài khoảng 713km. Trong đó, đoạn được xây mới có chiều dài khoảng 632km. Ở ưu tiên 2 (2021-2025), các đoạn còn lại sẽ được đầu tư xây dựng với chiều dài khoảng 659km để nối thông tuyến cao tốc Bắc - Nam, bao gồm 9 dự án thành phần.

Ở ưu tiên 1, công tác GPMB được chia thành 20 dự án thành phần và thực hiện theo quy mô quy hoạch đã được duyệt. Tổng mức đầu tư khoảng 130.216 tỷ đồng, với 55.000 tỷ đồng là vốn nhà nước hỗ trợ và khoảng 63.716 tỷ đồng là phần vốn của nhà đầu tư. Ở ưu tiên 2, công tác GPMB gồm 14 dự án thành phần với tổng mức đầu tư khoảng 113.096 tỷ đồng, trong đó, vốn nhà đầu tư khoảng 56.141 tỷ đồng và vốn nhà nước hỗ trợ khoảng 56.955 tỷ đồng.

Từ đó, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng báo cáo Quốc hội chấp thuận phân bổ 15.000 tỷ đồng (số vốn còn lại trong 70.000 tỷ đồng theo Nghị quyết 26/2016/QH16 của Quốc hội) cho một số công trình cấp bách mà Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng.

Bộ GTVT đề xuất, nếu khi đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư, kiến nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội cho phép vẫn GPMB theo kế hoạch (khoảng 13.028 tỷ đồng/713km); khoảng 41.972 tỷ đồng còn lại (trong tổng 55.000 tỷ đồng vốn trái phiếu chính phủ) sẽ đầu tư theo một trong hai hướng: Một là, đầu tư trước một số dự án thành phần cấp bách theo hình thức đầu tư công và sẽ đấu thầu chọn nhà đầu tư nhượng quyền vận hành, khai thác sau khi đầu tư xong; nguồn vốn thu được sẽ sử dụng để đầu tư các đoạn tiếp theo. Hai là, đồng thời giao Tổng công ty Đầu tư phát triển và Quản lý dự án hạ tầng giao thông Cửu Long (CIPM) và Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là các tổng công ty có 100% vốn nhà nước huy động nguồn lực để đầu tư một số dự án thành phần.