Trắng tay vì mua nhà bằng... niềm tin

Năm 2010, khi hai con đỗ đại học, bà Bùi Thị Thủy (tỉnh Hải Dương) dự định bán đất ở quê, dồn tiền để mua một căn chung cư tại Hà Nội. Được hàng xóm giới thiệu "có ông chú làm công an, được một suất ngoại giao mua chung cư ở dự án của nữ đại biểu quốc hội" và "nghe đã thấy toàn người có uy tín" nên bà Thủy quyết định lên sàn giao dịch tại Hà Nội để xem mô hình dự án.

Nhân viên Công ty CP Tập đoàn đầu tư xây dựng nhà đất (Housing Group) tư vấn tận tình và còn dẫn bà đến tận vị trí lô đất đang chuẩn bị khởi công ở khu B5 Cầu Diễn (phường Phú Diễn, Bắc Từ Liêm).

Theo thông tin được giới thiệu, bà Thủy được biết nữ đại biểu Quốc hội Châu Thị Thu Nga là Chủ tịch HĐQT của Housing Group. Thấy chủ đầu tư có "vai vế" nên gia đình bà Thủy yên tâm chốt mua một căn tại dự án này.

Cuối năm 2010, gia đình bà Thủy chọn mua căn hộ 75m2 ở tầng 17 với giá 15 triệu đồng/m2. Để có đủ tiền, gia đình bà phải thế chấp sổ đỏ vay ngân hàng. Bà phải trả trước 400 triệu cho phó giám đốc dự án, 200 triệu đồng trả công cho môi giới. Bốn năm sau đó, bà Thủy ở quê để đợi nhà mới và chỉ nắm thông tin qua người hàng xóm mà chưa một lần đến tận nơi tìm hiểu tiến độ dự án. Mỗi lần hỏi, bà đều được hứa hẹn "cứ yên tâm, đến năm 2015 sẽ được nhận nhà".

Đến đầu năm 2014, thấy một vài khách cùng mua nhà ở B5 Cầu Diễn chia sẻ trên mạng xã hội về việc không đòi được tiền đặt cọc, bà Thủy lo lắng, hai con bà tìm hiểu thì thấy dự án có điều bất ổn nhưng không biết phải làm thế nào.

Sau đó vài tháng, người hàng xóm thông báo cho bà rằng dự án bị bỏ hoang do chủ đầu tư không có khả năng triển khai. Bà Thủy sững người khi biết mình sẽ mất trắng số tiền đầu tư bấy lâu nay.

Bà xin nghỉ phép lên Hà Nội, chầu chực từ sáng đến tối ở Housing Group để đòi lại tiền nhưng chỉ nhận được lời hứa miệng của lãnh đạo. "Mọi hy vọng của tôi bị dập tắt hoàn toàn khi bà Nga bị bắt vào năm 2015", bà Thủy nói.

Ước mơ mua căn hộ không thành. Sau 8 năm, gia đình bà chỉ dám thuê một căn nhà trọ chật hẹp ở Hà Nội để dành dụm tiền trả nợ ngân hàng.

Bà nói "mình chịu khổ cả đời cũng được" nhưng thấy thương mấy đứa cháu ngoại phải sống trong căn nhà tạm bợ, chật hẹp. Cậu con trai cũng chưa dám lấy vợ vì chưa biết ở đâu.

Cựu đại biểu Thu Nga bị toà sơ thẩm tuyên án tù chung thân. Ảnh: TTXVN

Tương tự bà Thủy, năm 2010, bà Trần Thị Nhuần (53 tuổi, quê Hà Nam) cũng vì tin tưởng "chủ đầu tư là Đại biểu quốc hội" nên đã mua căn hộ 90m2 ở tầng 16, tòa A của dự án B5 Cầu Diễn. Đến xem dự án, dù chỉ thấy khu đất quây bạt kín mít nhưng bà Nhuần vẫn chi 800 triệu đồng để đặt cọc, trong đó 400 triệu đồng trả công cho môi giới. Mọi giao dịch chỉ thông qua giấy viết tay, không biên lai.

Mua nhà bằng niềm tin

Trường hợp của bà Thủy, bà Nhuần chỉ là hai trong hơn 700 nạn nhân tại dự án B5 Cầu Diễn. Vụ án sẽ được đưa ra xét xử phúc thẩm vào ngày 10/4.

Dự án hiện vẫn là khu đất bỏ hoang, quây tôn kín, chỉ có chục chiếc cột móng bê tông bên cạnh vài nhà tạm cấp 4. Theo bản án sơ thẩm do TAND Hà Nội tuyên giữa tháng 10/2017, ngày 1/8/2008, bà Châu Thị Thu Nga và ông Nguyễn Văn Tuẫn (cựu Chủ tịch Công ty Xuất nhập khẩu và đầu tư xây dựng nhà Hà Nội - HAIC) đã ký kết hợp tác đầu tư xây dựng công trình khu chung cư và biệt thự nhà vườn tại khu đất B5 ở Cầu Diễn.

Tổng diện tích khu đất là hơn 22.000m2, nằm trong 29.000m2 đất công ty HAIC được Nhà nước giao, cho thuê. Cuối năm 2010, Hà Nội chưa cấp phép xây dựng mà chỉ đồng ý duyệt liên danh giữa hai công ty ở lô đất B5 và hướng dẫn lập quy hoạch điều chỉnh lô đất.

Dự án B5 Cầu Diễn vẫn bỏ hoang, quây tôn kín xung quanh. Ảnh: Phạm Dự

Dù vậy, năm 2009, bà Nga vẫn chỉ đạo cho bán căn hộ trên giấy. Theo cáo buộc từ năm 2009 đến năm 2013, Housing Group đã ký 752 hợp đồng huy động vốn của 726 khách hàng, thu 377 tỷ đồng với cam kết sẽ chuyển nhượng quyền sử dụng số căn hộ tương đương từ tầng 2 đến 33 tại các toà nhà. TAND Hà Nội nhận định, bà Nga đã lừa, chiếm đoạt 377 tỷ đồng của 726 khách hàng nhưng bà Nga chỉ trả lại 28 tỷ cho 43 khách hàng.

Theo bản án sơ thẩm, bà Nga phải nhận án tù chung thân do phạm tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (điều 139 Bộ luật Hình sự 1999) và phải bồi thường cho khách mua nhà 55 tỷ đồng. Chín thuộc cấp của bà Nga tại công ty Housing Group bị tuyên cùng tội danh với mức án từ 36 tháng tù treo tới 7 năm tù giam, nhưng không phải bồi thường dân sự. Trách nhiệm dân sự còn lại thuộc về Housing Group với mức bồi thường 187 tỷ đồng. Cũng theo bản án sơ thẩm, hơn 500 bị hại sẽ được bồi thường từ bà Nga và công ty Housing Group.

Bị hại có thể nhận nhà không?

Theo nhận định của Luật sư Đặng Văn Cường (Văn phòng luật sư Chính Pháp, Hà Nội), khi bị hại nộp tiền cho Housing Group, nếu có phiếu thu, khoản tiền này sẽ được tính vào khoản tiền mà công ty phải bồi thường. Nhưng bị hại chỉ có thể gửi đơn lên Cục Thi hành án dân sự Hà Nội để yêu cầu được bồi thường khi bản án phúc thẩm có hiệu lực. Việc bồi thường sẽ căn cứ vào những tài sản của bà Nga bị kê biên, tạm giữ.

Về việc nhiều bị hại muốn được nhận nhà nếu chủ đầu tư khác triển khai dự án, luật sư Cường cho rằng việc này là không thể vì "đây là giao dịch dân sự hoàn toàn khác".

Đối với khoản tiền người mua nộp cho môi giới, muốn đòi lại, nạn nhân phải khởi kiện trong vụ án dân sự khác vì đây là giao dịch dân sự giữa người mua với người môi giới.