Thiết kế phòng tắm cho người cao tuổi: Đừng bỏ qua tiêu chí an toàn

Các thành viên trong gia đình ở mọi lứa tuổi đều có thể té ngã và đa phần các trường hợp là tai nạn nhỏ, ít nguy hiểm nhưng người cao tuổi lại dễ ngã hơn, hậu quả để lại nghiêm trọng hơn vì nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Sức khỏe giảm sút, các cơ quan bị giảm chức năng, giảm đáp ứng, giảm thị lực, rối loạn thăng bằng… là những nguyên nhân chủ quan khiến người cao tuổi dễ té ngã. Ngoài ra còn có các yếu tố khách quan như sàn nhà trơn, bậc thềm, thiếu ánh sáng… 

Để đảm bảo an toàn cho những thành viên cao tuổi, môi trường sống phải thích ứng với điều kiện thể chất mới của cư dân. Trong đó, thiết kế phòng tắm an toàn là việc làm có ý nghĩa thiết thực hơn cả với mong muốn hạn chế nguy cơ gây tai nạn và giảm thời gian phản ứng trong trường hợp xảy ra tai nạn bởi không gian chật hẹp, mặt sàn trơn trượt cao như phòng tắm tiềm ẩn nguy cơ té ngã cao nhất. Dưới đây là một vài lưu ý khi thiết kế phòng tắm cho người già.

Phòng tắm vốn là nơi để thư giãn nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đặc biệt là với người cao tuổi.

Trước hết, thiết kế phòng tắm cho người già luôn phải tuân thủ các tiêu chuẩn thiết kế phổ quát, đáp ứng cơ bản nhu cầu của người cao tuổi, những người bị suy giảm khả năng vận động. Thậm chí ngay cả khi người cao tuổi vẫn có thể đi lại bình thường thì bạn vẫn nên dự trù trường hợp sử dụng xe lăn, nạng chống nách hay có thêm người chăm sóc khi tính toán, thiết kế phòng tắm cho người cao tuổi. Thiết kế phòng hợp lý, rộng rãi sẽ giúp cải thiện lưu thông, ngăn ngừa nguy cơ té ngã và chấn thương do va đập.

Thuận tiện cho di chuyển

Vấn đề đầu tiên cần quan tâm là vị trí phòng tắm có đảm bảo thuận tiện cho người già khi di chuyển hay không? Nhà tắm nên nằm ở vị trí thuận tiện cho việc đi lại của người già, thường là bên trong hoặc ngay cạnh phòng ngủ. Lối đi tránh ngoằn ngoèo, không vướng rào chắn, thảm trải sàn, giày dép để hạn chế xảy ra vấp ngã hay cản trở di chuyển bằng xe lăn. Đảm bảo chiếu sáng cho lối đi đầy đủ, công tắc đèn lắp đặt ở vị trí dễ tìm thấy và vừa tầm với. Độ rộng lối đi nên lớn hơn kích thước của một chiếc xe lăn và phải có chỗ xoay xe khi cần thiết.

Lắp đặt công tắc ở độ cao phù hợp cho phép người già dễ dàng bật, tắt đèn khi cần.

Bài trí chung trong phòng tắm

Khi xác định các kích thước hay thiết kế, sắp đặt các vật dụng phải căn cứ vào nhân trắc học của đối tượng người sử dụng mà cụ thể ở đây là người cao tuổi và tính toán để xe lăn hay người mang nạng, giá đỡ tập đi... có thể di chuyển được dễ dàng. Phòng tắm của người già luôn phải đủ ánh sáng bởi mắt người già thường yếu hơn bình thường, căn phòng đủ sáng sẽ giúp họ định hướng và nhìn rõ hơn, tránh trường hợp té ngã.

Chỉ bố trí các vật dụng cần thiết cho nhu cầu sử dụng. Hạn chế trang trí, sắp đặt làm choán mất không gian, gây bất tiện cho người già. Các vật dụng vệ sinh phải có thiết kế an toàn, được bo góc, dễ thấy, dễ dùng… giúp họ tránh mất sức hay quá gắng sức lấy những vật dụng ngoài tầm với khi sử dụng nhà tắm.

Cửa phòng tắm

Cửa phòng tắm phải dễ mở, trực quan và rộng ít nhất 80cm. Nên chọn tay nắm cửa gạt vì thiết kế khá đơn giản, dễ sử dụng hơn so với tay nắm tròn. Dù người già hay trẻ nhỏ đều có thể sử dụng loại tay nắm cửa này với thao tác đơn giản là cầm vào thanh ngang gạt xoay xuống phía dưới và kéo ra để mở hay chỉ cần kéo gạt cho chốt khóa chui ra khớp với ổ tra trên khung cửa là có thể khóa được cửa. Có thể cân nhắc lựa chọn kiểu cửa trượt dễ dàng đóng mở mà không cần dùng sức nhiều, rất tiện lợi khi nhà có người già yếu. Cuối cùng, nên thiết kế cửa phòng tắm có thể mở được từ bên ngoài, có ô kính cho phép quan sát dễ dàng hoặc tháo bỏ khóa cửa để kịp thời trợ giúp trong trường hợp khẩn cấp.

Sàn phòng tắm

Do thường xuyên tiếp xúc với nước, sữa tắm, dầu gội… mà sàn phòng tắm trở nên trơn trượt hơn so với các không gian khác. Vì thế, phòng tắm của người già hay bất cứ thành viên nào khác trong nhà đều phải được lát bằng loại gạch có độ nhám cao hoặc có các rãnh lõm thoát nước. Cố gắng giữ sàn luôn sạch sẽ, khô ráo để tránh trơn trượt. Các chuyên gia khuyên rằng nền sàn nên chọn màu sáng vừa phải để dễ nhìn và tránh lóa, đồng thời nên phối màu tương phản trong phòng tắm, chẳng hạn như tường hoặc sàn tương phản với thiết bị vệ sinh nhằm tránh nhầm lẫn cho những người cao tuổi giảm thị lực.

Lựa chọn thảm trải sàn không phù hợp cũng có thể dẫn tới trơn trượt, té ngã ở người lớn tuổi. Lý tưởng nhất, nên chọn loại thảm đế cao su để làm tăng ma sát với bề mặt sàn, từ đó loại bỏ hoàn toàn nguy cơ gây trơn trượt. Điều này không chỉ bảo vệ cho người già mà còn cho cả gia đình.

Bồn cầu

Với chiều cao bồn cầu thông thường, người già thường gặp khó khăn mỗi khi hạ cơ thể xuống thấp do chứng suy giảm khối cơ. Bồn cầu cao hơn sẽ giúp họ di chuyển dễ dàng hơn, đặc biệt là khi đứng dậy. Do vậy, khi thiết kế phòng tắm cho cao tuổi, nên điều chỉnh bồn cầu cao hơn so với thông thường. Chiều cao khoảng 46cm là hợp lý nhất. Tất nhiên, bồn cầu cũng phải được gắn chắc chắn vào sàn hoặc tường.

Tay vịn phòng tắm

Nên đầu tư lắp đặt tay vịn trên tường tại một số vị trí để hỗ trợ người lớn tuổi vào những thời điểm quan trọng như khi đứng lên, ngồi xuống toilet hay khi vào buồng tắm. Các thanh này phải có khả năng chịu lực cao, làm từ chất liệu nhôm hoặc thép không gỉ và được gắn chắc chắn vào tường ở độ cao 1,1-1,3m tạo thành điểm tựa cho phép người lớn tuổi di chuyển dễ dàng hơn trong phòng tắm. Tuyệt đối tránh sử dụng các phụ kiện thay thế không phù hợp với trọng lượng của người dùng như thanh treo khăn tắm. Với phòng tắm quá rộng, hãy lắp đặt thanh vịn ở trên các khoảng tường trống dẫn tới những vị trí quan trọng như bồn rửa mặt, bồn cầu, buồng tắm, vòi hoa sen.

Tay vịn nhà tắm an toàn cho người già và trẻ nhỏ, hạn chế nguy cơ té ngã, trượt nước trong phòng tắm. 

Bồn rửa mặt

Bồn rửa mặt không nên đặt quá cao, khoảng cách từ sàn nhà đến thành bồn rửa nằm trong khoảng 80-90cm là hợp lý.

Vòi nước

Tương tự như cửa, tốt hơn hết là nên lắp đặt vòi nước cần gạt hoặc vòi nước cảm biến điện tử thay cho vòi nước vặn xoay. Khóa vòi và vòi hoa sen đặt ở vị trí vừa tầm tay, như vậy người sử dụng không phải với lên cao và có thể tắt, mở dễ dàng.

Buồng tắm

Buồng tắm cần rộng ít nhất 80cm và không nên lắp đặt thêm bồn tắm để tránh gây khó khăn cho người già khi di chuyển vào hay ra. Bên cạnh đó, nếu không gian cho phép, bạn nên thiết kế buồng tắm rộng rãi, đủ chỗ cho hai người phòng trường hợp cần thêm người hỗ trợ.

Ở người lớn tuổi, ngồi tắm là tư thế an toàn và thoải mái nhất, do vậy, đừng tiếc tiền sắm thêm một chiếc ghế ngồi tắm cho ông bà. Các vật dụng thiết yếu như sữa tắm, xà bông, dầu gội đầu phải đặt ở nơi dễ nhìn và trong tầm với. Kệ xà bông nên sử dụng loại có hộp ở phía dưới để tránh xà bông chảy xuống sàn gây trơn trượt.

Hệ thống báo động

Ngay cả khi bạn đã thiết kế phòng tắm một cách chỉn chu theo những lời khuyên trên đây thì việc dự trù các tình huống xấu nhất có thể xảy ra vẫn luôn cần thiết, chẳng hạn như tai nạn, vấp ngã hay va đập. Chuông cửa, chuông báo động hay các nút bấm khẩn cấp rất quan trọng trong trường hợp người cao tuổi cần báo hiệu sự cố. Những thiết bị này nên được lắp đặt ở vị trí gần mặt sàn để người già có thể với tới khi té ngã mà không thể đứng dậy. Một giải pháp hiệu quả khác đó là lắp đặt các hệ thống, thiết bị dự báo sớm nguy cơ té ngã ở trong phòng tắm và các khu vực mà thành viên lớn tuổi trong nhà thường lui tới.

Cuối cùng, trước khi thiết kế, bài trí phòng tắm, có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực và bàn bạc với đối tượng người sử dụng để lựa chọn phương án phù hợp.

Minh Châu