Thép nội đang chịu sức ép cạnh tranh lớn với hàng nhập khẩu

Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, kim gạch nhập khẩu thép các loại của DN trong nước tăng 316 triệu USD (tương đương + 6,7%) so với cuối năm ngoái với giá trị đạt hơn 5,05 tỷ USD, mặc dù tình hình tồn kho trong nước với mặt hàng này tiếp tục tăng lên 36,5%...

Một số nhà máy thép phía Bắc phải đóng cửa

Bộ Công thương cho biết, tính đến cuối tháng 8/2014, sản lượng các mặt hàng thép sản xuất trong nước đều ở mức cao so với cũng kỳ năm ngoái. Thép cán đạt 2.310,9 ngàn tấn, tăng 22,8%; thép thanh, thép góc đạt 2.288 ngàn tấn, tăng 5,1%; thép thô đạt 1.950,9 ngàn tấn, giảm 0,01%. Tuy nhiên, tình hình tiêu thụ mặt hàng này đạt mức thấp, ngược với con số lạc quan về sản xuất vì kinh tế trong nước vẫn khó khăn.

Hàng nhập khẩu giá rẻ đang lấn át thép nội (ảnh minh họa, nguồn: Hồng Thúy)

Chưa có nhiều công trình mới nên sản lượng tiêu thụ chỉ tập trung vào những công trình dở dang. Khu vực dân dụng nhu cầu thép cũng giảm sút. Các nhà sản xuất trong nước phải giảm giá bán do sức mua kém, cộng thêm phải cạnh tranh với thép Trung Quốc nhập khẩu. Các nhà sản xuất áp dụng các phương thức giảm giá chủ yếu như: tăng chiết khấu sản lượng, tăng hỗ trợ công trình, hỗ trợ vận chuyển... Không cầm cự được, một số nhà máy sản xuất thép, sắt khu vực phía Bắc thậm chí đã phải đóng cửa. Theo kế hoạch ban đầu, một số nhà đầu tư lớn sẽ rót hàng tỷ USD xây dựng nhà máy thép ở Việt Nam nhưng hiện cũng phải dừng và rút vốn đầu tư về. Sau 8 năm theo đuổi, Tập đoàn sản xuất thép hàng đầu thế giới JFE của Nhật xin đã phải rút khỏi dự án thép 3 tỷ USD trong Khu Kinh tế Dung Quất (Quảng Ngãi).

Việt Nam hiện đang đàm phán Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với Liên minh Hải quan Nga - Belarus - Kazakhstan. Nếu đàm phán thành công sẽ tạo cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu thép. Tuy nhiên, nhiều DN trong nước cũng lo ngại khi các mặt hàng thép từ liên minh này xuất khẩu sang Việt Nam để hưởng thuế suất về dần 0%, tạo ra cạnh tranh với thép trong nước. Bộ Công Thương khẳng định việc giảm thuế sẽ có lộ trình chứ không lập tức đưa về 0% khi hiệp định được ký kết. Nhưng trong quá trình đàm phán liên minh hải quan cũng đặt ưu tiên hàng đầu khi xuất khẩu sang Việt Nam các mặt hàng công nghiệp thép.

Cần xây dựng cơ chế bảo vệ thép nội

Hàng nhập khẩu hiện vẫn ồ ạt tràn vào cạnh tranh với giá rẻ trong khi DN thép nội phải vật lộn với khó khăn chất chồng do thị trường bất động sản đóng băng từ nhiều năm qua. Hiện nay, Trung Quốc vẫn áp đảo các thị trường nhập khẩu, nhất là trong lĩnh vực thép xây dựng do giá rẻ. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, các DN trong nước đã bỏ ra 588 triệu USD nhập khẩu thép các loại từ Trung Quốc. Thép xây dựng nhập khẩu từ Trung Quốc giá rẻ do gian lận thương mại để hưởng thuế nhập khẩu 0%. Trước thực tế này, các DN ngành thép đã nhiều lần kiến nghị Bộ Công Thương xem xét có biện pháp bảo vệ thép trong nước.

Đại diện một DN thép phân tích: “Thép Trung Quốc bán giá rẻ hơn thép nội địa khoảng 300.000-400.000 đồng/tấn nhưng chất lượng kém nên tiêu thụ nhiều ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa và người tiêu dung sẽ bị thiệt”. Tổng Giám đốc Công ty Thép Việt (Pomina) Đỗ Duy Thái nhận định, thép trong nước đang bị hàng nhập khẩu giá rẻ cạnh tranh trong khi thép xuất khẩu lại có nguy cơ bị áp thuế chống bán phá giá ở các thị trường nước ngoài. Vừa qua, Bộ Công Thương cho áp thuế chống bán phá giá đối với thép không gỉ nhập khẩu từ các thị trường. Đây là một tín hiệu tích cực cho thị trường nhưng mới thế thôi chưa đủ bởi thép nội đang chịu sức ép cạnh tranh với thép ngoại.