Quản lý, sử dụng đất đai có nhiều nguy cơ và biểu hiện tham nhũng

Phát biểu tại hội nghị, ông Lê Quốc Trung cũng cho hay, việc tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng đất ở nhiều địa phương trong thời gian qua còn bất cập đã tạo kẽ hở trục lợi, tham nhũng cho nhiều cá nhân, tổ chức như: Lợi dụng thẩm quyền để lập hoặc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch chi tiết xây dựng nhằm trục lợi; việc thực hiện thuê đất, giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất không theo quy hoạch mà chạy theo nhu cầu của nhà đầu tư.

Ông Trung cho rằng, trong công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dễ phát sinh hành vi tham nhũng của các cán bộ trong thực thi công vụ, nhất là đối với cán bộ thuộc cấp xã/phường, thị xã, thị trấn, huyện, ở các tỉnh/thành phố có tốc độ đô thị hóa cao. Những hành vi tham nhũng có liên quan tới chuỗi quy trình thực hiện việc cấp giấy chứng nhận như: Thời gian đánh giá và phê duyệt hồ sơ của quy trình này bị kéo dài so với thời hạn quy định; cán bộ thực hiện gây khó dễ.

Trong công tác giao đất cho thuê đất, thu hồi, bồi thường giải phóng mặt, bằng tình trạng tham nhũng diễn ra khá phổ biến dưới nhiều hình thức khác nhau, như: Xác nhận thời điểm sử dụng đất, diện tích đất, vị trí đất có sự thỏa thuận với người dân để chia lợi hoặc phê duyệt giá giao đất hoặc cho thuê đất có lợi cho chủ đầu tư; gian lận trong việc lập phương án bồi thường.

Việc quản lý, sử dụng đất đai luôn được đánh giá là một trong lĩnh vực có nhiều biểu hiện tham nhũng

Đồng thời, việc xác định giá đất khi cho thuê đất, giao đất ở các địa phương chưa sát với giá thị trường đã làm lợi cho tổ chức, doanh nghiệp được Nhà nước cho thuê đất, giao đất, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước.

Việc định giá trị tài sản của doanh nghiệp và quyền sử dụng đất khi thực hiện cổ phần hóa các doanh nghiệp: Không ít doanh nghiệp đã cổ phần hóa, tài sản này bị thất thoát bằng nhiều hình thức như cho thuê, mượn sai quy định, sử dụng lãng phí; doanh nghiệp không tính hoặc tính thiếu giá trị sử dụng đất.

Về tình trạng tham nhũng trong lĩnh vực đất đai, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên - Môi trường) Lê Thanh Khuyến đánh giá, hiện đất đai là một trong những lĩnh vực tham nhũng nhiều nhất. Do đó, để phòng ngừa tham nhũng trong lĩnh vực đất đai nên có sự phối hợp giữa các ngành có liên có quan. Vì một dự án được đầu tư liên quan đến quy hoạch, quy hoạch sử dụng đất, kiến trúc,… nên cần phải xác định tham nhũng ở đâu để có hướng xử lý.

Cũng theo ông Khuyến, Luật Đất đai 2013 quy định, quản lý đất đai được phân cấp cho UBND cấp tỉnh nên việc tự kiểm tra của các cán bộ cấp dưới vẫn không thể giải quyết tình trạng tham nhũng. Hơn nữa, các thủ tục liên quan đến đất đai vẫn còn rườm rà và phức tạp, vẫn chưa thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp nên đã nảy sinh tham nhũng.

Ông Trung cho rằng, để giải quyết tình trạng tham nhũng trong lĩnh vực đất đai cần công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, từ đó tăng cường tính công khai, minh bạch, đảm bảo sự tham gia của người dân trong việc quản lý, thực hiện quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất; đồng thời, tăng cường giao đất có thu tiền sử dụng đất cho thuê đất đối với các tổ chức kinh tế, xã hội…