Nguồn thu từ đất tại các thành phố lớn là bao nhiêu?

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà đã gửi báo cáo đến các vị đại biểu Quốc hội trước khi diễn ra buổi chất vấn trực tiếp vào chiều ngày 4/6. Một nội dung lớn được đề cập đến là công tác quản lý đất đai tại một số tỉnh, thành phố có nhiều khiếu nại, tố cáo như Hà Nội, Tp.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ...

Giá đất và tài chính đất đai luôn khó và nóng

Bộ trưởng cho biết, tại Hà Nội, trong giai đoạn 2014-6/2018, thành phố đã thu hồi, cho thuê đất, giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất cho 4.188 dự án với 13.462,49ha. Từ năm 2014 đến tháng 5/2018 đã đấu giá quyền sử dụng đất được khoảng hơn 20.000 tỷ đồng.

Đối với Bắc Ninh, trong năm 2017 đã giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất 123 dự án với diện tích thu hồi là 267,04ha. Với Hải Phòng, từ năm 2014 đến nay, có hơn 834 dự án phải thu hồi đất với tổng diện tích 3.825,7ha. Sau 3 năm thực hiện Luật Đất đai, Đà Nẵng đã thu hồi, bồi thường hơn 725ha; giao đất, cho thuê đất hơn 2.122ha.

Còn tại Tp.HCM, từ tháng 9/2015 đến năm 2017, 189 trường hợp đã được giải quyết hồ sơ nghĩa vụ tài chính, thu về gần 50.000 tỷ đồng. Trong giai đoạn 2013-2017, 18 khu đất với tổng diện tích 6.282ha đã được đấu giá, tổng giá trị đấu giá là hơn 1.845 tỷ đồng.

Theo Bộ trưởng, tại các tỉnh, thành phố lớn, nơi điều kiện kinh tế xã hội phát triển nhanh, giá đất và tài chính đất đai luôn là vấn đề khó và nóng. Việc thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư liên quan trực tiếp đến giá đất và người sử dụng đất. Những khu vực này thường có nhiều dự án quy mô lớn với vị trí thuận lợi, giá đất tại các đô thị cao gấp nhiều lần các tỉnh, thành phố khác...

Việc xác định giá đất tại các tỉnh, thành phố trong những năm qua luôn được quan tâm thực hiện và cơ bản sát với thị trường, các địa phương đã ban hành và công khai bảng giá đất theo quy định. Việc xác định giá đất cụ thể đã được các tỉnh, thành phố tổ chức thực hiện theo quy định, quy trình (Hội đồng thẩm định giá đất cấp tỉnh thẩm định trước khi UBND quyết định giá đất).

Từ năm 2014 đến tháng 5/2018, Hà Nội đã đấu giá quyền sử dụng đất được khoảng hơn 20.000 tỷ đồng

Nguồn thu từ đất đai (không tính các khoản thu từ phí, lệ phí) tăng qua các năm đã đóng góp lớn cho ngân sách địa phương. Như tại Hà Nội, năm 2014 là 14.218 tỷ đồng, năm 2015 là 20.453 tỷ đồng, năm 2016 là 33.894 tỷ đồng. Hay tại Đà Nẵng, năm 2014 là 1.255 tỷ đồng, năm 2015 là 2.517 tỷ đồng, năm 2016 là 3.166 tỷ đồng. Còn tại Tp.HCM, năm 2015 là 21.394 tỷ đồng, năm 2016 là 23.894 tỷ đồng.

Số đơn thư khiếu nại giảm dần

Liên quan đến việc thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai, báo cáo nêu, trước năm 2013, mỗi năm Bộ TN&MT nhận được từ 6.000 đến 10.000 đơn.

Về việc giải quyết khiếu nại đất đai, báo cáo nêu, trước năm 2013, mỗi năm, Bộ TN&MT nhận từ 6.000-10.000 đơn. Sau khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực, đơn thư đã giảm dần (năm 2017 chỉ còn 3.500 đơn). Trong đó, gần 2% số vụ thuộc thẩm quyền của Bộ (năm 2016 là 18 vụ, năm 2017 là 25 vụ), hơn 80% số vụ thuộc thẩm quyền của địa phương, gần 18% đơn đã có quyết định giải quyết cuối cùng (hoặc lần 2).

Từ năm 2013 đến nay, đơn tranh chấp đất đai chiếm 12% (phần lớn là tranh chấp giữa cá nhân với cá nhân); đơn khiếu nại chiếm 70% (chủ yếu về việc áp dụng chính sách pháp luật đất đai trước năm 2013), đơn tố cáo sai phạm về đất đai 11%; đơn đòi lại đất cũ chiếm 7%.

Công tác tiếp nhận đơn thư khiếu nại tố cáo của người dân gần đây cho thấy, một số tỉnh, thành phố có tỷ lệ người dân gửi đơn tương đối cao. Chẳng hạn, Hà Nội có 2.072 đơn, Tp.HCM có 1.125 đơn, Bình Định có 630 đơn, Đồng Tháp có 398 đơn, Khánh Hòa có 368 đơn, Hải Phòng có 357 đơn, Đà Nẵng có 132 đơn...

Theo nhận định của người đứng đầu ngành TN&MT, công tác quản lý đất đai tại những địa phương có nhiều khiếu nại còn hạn chế. Cụ thể như, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật đất đai còn chậm hơn so với thời điểm Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực, việc cho thuê đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất và giao đất có thu tiền sử dụng đất còn hạn chế, hầu hết là vẫn thực hiện giao, cho thuê trực tiếp cho các nhà đầu tư. Nguyên nhân là do nhiều địa phương chỉ quan tâm đến việc thu hút đầu tư mà không chú trọng đến việc tăng thu ngân sách nhà nước thông qua đấu giá quyền sử dụng đất.

Ngoài ra, công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư vẫn còn nhiều bất cập, phát sinh nhiều chi phí (như: chuyển đổi chỗ ở, việc làm, học hành, tâm lý, hòa nhập cộng đồng nơi ở mới, đi lại, thu nhập, y tế...).

Cuộc sống "hậu thu hồi đất, hậu tái định cư" của người dân tiềm ẩn nhiều rủi ro khi điều kiện an sinh xã hội chưa cao, trình tự, thủ tục, cơ chế phối hợp giữa các cấp, các ngành chưa chặt chẽ.