Ngói vẫn mới từ đất cũ

và ngói bê tông vẫn có duyên

Buổi xa xưa đó, đơn thuần chỉ có ngói âm - dương, từng tấm cong cong như bàn tay vốc nước; lợp thì cái ngửa cái úp. Sau đó mới biến thể với ngói vảy cá có gờ để móc vào cây mè khi lợp, hình thù đơn giản như tên gọi – xếp lớp lớp tựa vảy cá trên mái nhà. Cho đến lúc cách điệu hơn, khoảng thập niên 40 của thế kỷ trước, ngói 22 ra đời – có hoạ tiết hình khối nổi trên bề mặt tấm ngói và tên gọi cũng “hiện đại” hơn, cứ 22 tấm lợp được 1 mét vuông.

Duyên của ngói

Mãi đến nay ngói được biến thể với nhiều dáng dấp trên rìa và trên bề mặt tấm ngói mà có: ngói mũi hài, ngói cánh phượng, ngói con sò, ngói mũi tàu, ngói mắt rồng, ngói chữ thọ, chữ E, vảy cá vuông... Chính nhờ nét duyên “trên cao cao” đó mà ngói được “nặn” ra nhiều hình thể như tên gọi. Và, cái duyên riêng đó của ngói không mất đi, hiện ngói âm dương, ngói vảy cá chân phương như xưa vẫn được sản xuất để nhà thiết kế có thể ứng dụng cho những công trình tuỳ ý hay tuỳ cảm hứng sáng tạo.

Không chỉ lợp mái nhà chính, ngói còn được thiết kế trên mái đón, cổng ra vào, hiên hè nhà, trên cửa... và cả việc dùng ngói trang trí bên trong nội thất. Thông thường tổ chức hệ khung đòn tay, rui, mè bằng gỗ hay sắt hộp để lợp ngói và hệ khung này còn được dùng như một hình thức trang trí không gian phần dưới mái. Hoặc có thể đúc mái bê tông, sau đó dán ngói lên. Dù lợp bằng cách nào thì ngói vẫn có cái duyên rất riêng cho ngôi nhà. Và đặc trưng, nhà lợp ngói truyền thống bằng đất nung thì mát hơn hầu hết lợp bằng các vật liệu khác. Ngói tốt phải nung khoảng 1.000 độ C và bền màu theo thời gian vì đồng chất – xương và màu ngói là một.

Màu đặc trưng của ngói là đỏ gạch – màu nguyên thuỷ của chất liệu đất nung, không sơn phết. Để tạo thêm độ bền lâu và thêm sắc diện cho ngói, hiện các nhà sản xuất phủ lớp men màu xanh, nâu, đỏ... lên những loại ngói. Khi đó ngói vừa chống thấm tốt, bền với thời gian, chống được rêu mốc vừa thể hiện được màu sắc tuỳ thích cho công trình và giá cũng cao gần gấp ba lần so với sản phẩm cùng loại không tráng men. Đặc biệt, công ty gạch ngói Đồng Nai đã sản xuất được ngói đất nung lớn, 10 viên lợp được 1 mét vuông. Ông Tô Duy Mẫn, trưởng phòng kinh doanh công ty gạch ngói Đồng Nai cho biết, để làm được viên ngói lớn như vậy, công nghệ sản xuất thật gắt gao, hiện đại, “không thể để cho viên ngói cong vênh; trên thế giới chỉ có một nhà máy ở Pháp sản xuất được loại 8 viên lợp 1 mét vuông”.

Rui mè và ngói để lộ ra trang trí cho không gian dưới mái

Ngói bê tông

Cũng lượn sóng lớn hay nhỏ mang dáng dấp của ngói nhưng đúc bằng xi măng, cát và phụ gia. Ngói bê tông xuất hiện trên thị trường từ 10 năm trở lại đây, đến nay có chừng 15 thương hiệu. Lợi điểm của ngói bê tông là tạo được nhiều màu sắc, từ 15 – 20 màu, tấm ngói to dày, cứng cáp, chỉ 9 – 10 tấm lợp được 1 mét vuông; so với ngói truyền thống phải vài chục viên mới được 1 mét vuông (trừ ngói mới loại khổ lớn của Đồng Nai). Tuy nhiên, ngói bê tông nặng – hơn 4 kg/1 tấm và độ hấp nóng cao – do bản chất của bê tông giữ nhiệt.

Có hai công nghệ sản xuất ngói bê tông, công nghệ ướt và công nghệ khô. Công nghệ khô đã cũ, sản xuất ép từng viên ngói, để khô, sau đó sơn màu lên. Lợi thế của công nghệ này là sơn màu theo thị hiếu người tiêu dùng và đáp ứng kịp thời nhu cầu thị trường, nhưng độ bền màu không cao. Với công nghệ mới, phủ màu khi sản phẩm còn ướt, sản xuất trên dây chuyền khép kín, đùn ép thành tấm lớn liền sau đó phủ màu lên luôn để màu có độ bám sâu vào xương viên ngói và cắt thành bốn viên. Ông Nguyễn Phi Hùng, giám đốc kinh doanh công ty gạch Lama nói, “độ bền màu của ngói phủ màu bằng công nghệ ướt phải vào khoảng vài mươi năm”. Để phân biệt sản phẩm của hai công nghệ này thì xem gáy viên ngói: công nghệ khô vì đúc từng viên và sơn sau nên gáy thẳng thớm và màu sơn phủ luôn gáy – trông đẹp; công nghệ ướt phủ sơn trên tấm lớn và cắt nên gáy lơ xơ và không bám sơn.

Ngói bê tông có những viên chuyên dụng đồng bộ để lợp như ngói chạc ba, chạc tư lợp ở đỉnh nơi 3 – 4 mái giao nhau. Hoặc ngói nóc, ngói cuối mái, cuối nóc, ngói rìa, ngói cuối rìa... chung quy để hoàn thiện những ngóc ngách, chóp và rìa mái. Ngoài ra, còn có những viên chuyên dụng khác như ngói thông gió – cùng kích cỡ nhưng trên mặt ngói có vòm, bên trong có lưới chắn bằng inox để đối lưu không khí. Hoặc ngói lấy sáng – cùng kiểu dáng như ngói bê tông nhưng bằng nhựa trong suốt PMMA.

Địa chỉ và giá tham khảo:

Nhà cổ này không thể lợp tôn mà có duyên được

- Công ty gạch ngói Đồng Nai: 119 Điện Biên Phủ, Q.1

Ngói 22: 7.000đ/viên.
Ngói 10viên/m²: 10.000đ/viên.
Ngói vảy cá: 4.000đ/viên.
Ngói con sò: 4.000đ/viên.
Ngói vảy rồng: 3.000đ/viên.
Ngói âm dương: 4.000đ/viên...

- Công ty gạch ngói Mỹ Xuân: xã Mỹ Xuân, Tân Thành, Bà Rịa – Vũng Tàu, ĐT: 064 - 3876770

Ngói lợp 22: 6.000đ/viên.
Ngói vảy cá lớn: 4.000đ/viên.
Ngói mũi hài lớn: 5.000đ/viên.
Ngói 22 tráng men: 15.650đ/viên.
Ngói mũi hài lớn tráng men: 11.000đ/viên.
Ngói bê tông màu: 10.000đ/viên...

- Công ty Lama: 8 đường Ba Vì, P.4, Q. Tân Bình - ngói bê tông màu Roman

- Công ty Nhật Long (chi nhánh): 2N Đinh Bộ Lĩnh, P.15, Q. Bình Thạnh - ngói bê tông màu Rocky

- Công ty Mai Việt: 100 Linh Đông, khu phố 7, P. Linh Đông, Thủ Đức - ngói bê tông màu Nakamura

- Ngói Đồng Tâm, Cpac....

Giá các loại ngói bê tông màu của các nhà phân phối trên từ 100.000 – 110.000đ/m².

Bài và ảnh: Ca Dao