Mẹ bị tâm thần có thay mẹ bán nhà được không?

Tôi xin hỏi, tôi có thể bán ngôi nhà này được không? Nếu được thì cần những điều kiện gì? Xin cảm ơn luật sư.

Trả lời:

Theo thông tin bạn cung cấp thì ngôi nhà trên là tài sản chung của bố mẹ bạn. Khi bố bạn đã mất không để lại di chúc nên mẹ bạn, bạn và chị gái bạn là những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất được quyền hưởng di sản của bố bạn theo quy định tại điểm a khoản 1 điều 676 Bộ luật dân sự.

Trường hợp bạn muốn bán toàn bộ ngôi nhà trên thì cần có văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế và khai nhận thừa kế, trong đó mẹ bạn và chị gái bạn tặng phần di sản mà lẽ ra họ được hưởng cho bạn.

Mẹ bạn bị tâm thần nên không thể tự mình thực hiện các giao dịch, vì vậy có thể yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định và bạn sẽ là người giám hộ của mẹ bạn theo quy định tại khoản 1 điều 22 Bộ luật dân sự 2005. Cụ thể, khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức cũng như làm chủ được hành vi của mình thì theo yêu cầu của người có quyền và lợi ích liên quan mà Toà án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định.

Mẹ tôi hiện nay gần 80 bị tâm thần không nhận thức được xung quanh và phải có người chăm sóc. Tôi có thể thay mẹ bán căn nhà không? Ảnh minh họa

Khoản 2 Điều 69 Bộ luật Dân sự 2005 quy định về giao dịch về tài sản của người được giám hộ được thực hiện như sau: Người giám hộ được thực hiện các giao dịch liên quan đến tài sản của người được giám hộ vì lợi ích của người được giám hộ. Hoạt động bán, cho thuê, trao đổi, cho mượn, cầm cố, cho vay, đặt cọc, thế chấp và các giao dịch khác đối với tài sản có giá trị lớn của người được giám hộ phải được sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ.

Để người giám hộ (tức là bạn) tiến hành các giao dịch dân sự một cách hợp pháp đối với tài sản của người được giám hộ (mẹ bạn) thì cần phải có người giám sát người giám hộ. Khoản 1 Điều 59 Bộ luật Dân sự 2005 quy định, người thân thích của người được giám hộ có trách nhiệm cử người đại diện làm người giám sát việc giám hộ…. Theo đó, người thân thích của người được giám hộ là chồng, vợ, cha, mẹ, con của người được giám hộ… Tức là, trong trường hợp này gia đình bạn phải cử người đại diện làm người giám sát việc giám hộ và người giám sát việc giám hộ phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Đối với hợp đồng mua bán nhà ở, ngoài chữ ký của bạn ra còn phải có cả chữ ký của người giám sát việc giám hộ nữa.

Như vậy, để bán được nhà trong trường hợp trên thì bạn và các anh chị em phải thực hiện những công việc sau đây:

Một là, nộp đơn lên Tòa án yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố mẹ bạn bị mất năng lực hành vi dân sự.

Hai là, bạn cần làm thủ tục đăng ký giám hộ bằng cách làm đơn yêu cầu đăng ký việc giám hộ đương nhiên (theo mẫu) nộp tại UBND phường, xã, thị  trấn. Các tài liệu cần nộp khi làm thủ tục gồm:

1. Giấy khai sinh của người giám hộ;

2. Sổ hộ khẩu gia đình của người giám hộ;

3. Chứng minh nhân dân của ngườigiám hộ;

Ba là, gia đình bạn phải cử người đại diện làm người giám sát việc giám hộ.

Sau khi hoàn tất các công việc trên thì bạn có thể bán nhà được. Trong hợp đồng mua bán nhà ở lúc này bạn sẽ có hai tư cách đó là vừa là người giám hộ của mẹ bạn và vừa là đồng sở hữu căn nhà.

Luật sư Phạm Thị Bích Hảo
(Công ty luật TNHH Đức An, Thanh Xuân, Hà Nội)