Lo ngại ngân hàng lách cho vay bất động sản làm tăng nợ xấu

Trong năm 2018, các chuyên gia cho rằng tín dụng tiêu dùng sẽ tăng trưởng cao và tiếp tục là một trong những mảng hoạt động "tiềm năng và chiến lược" của khối ngân hàng.

Méo mó số liệu

Tuy vậy theo nhận định của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, thực tế có tình trạng các ngân hàng tìm cách "lách" cho vay bất động sản. Cụ thể, một số ngân hàng đã cố ý đưa các khoản cho vay sửa chữa nhà và mua nhà vào cho vay tiêu dùng.

Các chuyên gia cho rằng, trên các số liệu thì tín dụng đầu tư và kinh doanh bất động sản trong những năm gần đây đã tăng chậm lại nhưng điều này không phản ánh đúng tình hình thực tế.

Theo đó, nếu cộng đầy đủ các khoản cho vay để mua, sửa chữa nhà ở vào thì tỉ lệ cho vay bất động sản chắc chắn không thể thấp như con số thống kê.

Một dự án khu chung cư đang hoàn thiện ở quận 7, Tp.HCM. Ảnh: H.Khoa

Từ thực trạng nói trên, mới đây Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng cần hạn chế tập trung vốn cho vay vào bất động sản, xây dựng, cân đối vốn, sử dụng vốn để cho vay trung và dài hạn, đảm bảo khả năng thanh khoản.

Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các ngân hàng phải giám sát chặt chẽ việc sử dụng vốn, tránh cho vay tiêu dùng nhưng thực chất là để đầu tư, kinh doanh bất động sản, chứng khoán.

Vì sao lách luật?

Theo thông tin Tuổi Trẻ tìm hiểu được, hiện nay các khoản vay để mua nhà, xây sửa nhà mà người vay dùng lương để trả nợ không được xếp vào vay bất động sản mà xếp vào cho vay tiêu dùng.

Đây không phải là điều mới mẻ, đặc biệt là kể từ năm 2010, khi Ngân hàng Nhà nước đánh giá cho vay bất động sản có hệ số rủi ro cao hơn. Khi đó, phía các nhà băng vin vào Luật kinh doanh bất động sản cho rằng cho vay bất động sản là để trao đổi, mua bán, tạo ra lợi nhuận. Còn khoản vay mua, xây, sửa nhà mà người vay dùng lương để trả nợ được xếp vào cho vay tiêu dùng vì nhằm mục đích phục vụ nhu cầu đời sống. Nếu người vay đã có một hoặc hai căn nhà thì ngân hàng sẽ xem xét đến nguồn trả nợ, nếu người vay trả nợ bằng lương thì vẫn có thể xếp vào vay tiêu dùng.

Chuyên gia Bùi Quang Tín cho rằng, khi xếp các khoản vay mua, xây, sửa nhà vào cho vay tiêu dùng thì phía ngân hàng sẽ tránh được việc phải trích lập dự phòng rủi ro quá cao.

Biểu đồ tốc độ tăng cho vay tiêu dùng trong 2 năm trở lại đây

Trong khi đó, theo chuyên gia Cấn Văn Lực, việc Ngân hàng Nhà nước nâng hệ số rủi ro với cho vay bất động sản lên 200% kể từ 1/7/2017, tức tăng gấp đôi với các khoản cho vay thương mại thông thường chủ yếu để giảm vốn tín dụng bất động sản. Bởi lẽ khi đó, muốn cho vay các ngân hàng buộc phải bố trí vốn tự có gấp hai lần so với cho vay thương mại, khiến chi phí vốn bị đội lên.

Trong khi đó hiện nay các ngân hàng khá khó khăn trong việc tăng vốn tự có nên đương nhiên họ sẽ không dám đẩy mạnh việc cho vay bất động sản. Thay vào đó, các ngân hàng sẽ xếp các khoản cho vay mua nhà ở trả nợ bằng lương vào cho vay tiêu dùng.

Vay mua nhà là tín dụng bất động sản hay tiêu dùng?

Chuyên gia Bùi Quang Tín cho rằng, bản chất của những khoản vay này vẫn là cho vay bất động sản. "Trong Luật kinh doanh bất động sản, khái niệm về bất động sản bao gồm cả quyền sử dụng đất, công trình trên đất là nhà cửa và thiết bị...

Do vậy, việc xếp tín dụng cho vay mua nhà vào tín dụng tiêu dùng có thể khiến tốc độ tăng trưởng và tỉ lệ tín dụng bất động sản không được phản ánh đúng thực tế, gây khó khăn trong việc quản lý", ông Tín phân tích.

Ngoài ra, để tình trạng lách luật không còn xảy ra cũng như đảm bảo quản lý được dòng tiền vào bất động sản thì cần thiết phải phân loại lại, cùng với đó là thanh tra giám sát số liệu chặt chẽ để đưa tín dụng tiêu dùng về đúng bản chất.

Ở một góc độ khác, chuyên gia Cấn Văn Lực nhìn nhận, theo quy định về cho vay tiêu dùng có hiệu lực từ ngày 15/3/2017 thì cho vay sửa chữa nhà được xếp vào cho vay tiêu dùng, điều này là phù hợp. Tuy nhiên với các khoản vay mua nhà, đầu cơ nhà vốn mang tính chất đầu tư hơn nên cần được xếp vào cho vay bất động sản.

Theo ông Lực, Ngân hàng Nhà nước có thể yêu cầu các ngân hàng khi thực hiện phải bóc tách cụ thể để phản ánh đúng bản chất hơn việc cho vay đầu tư nhà ở.