Lĩnh vực xây dựng: Xin một văn bản cũng phải phong bì

Sáng nay (ngày 29/3), tại Hội nghị tháo gỡ về cơ chế, chính sách trong một số Luật về đầu tư xây dựng cơ bản được tổ chức bởi Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nhiều chuyên gia bất động sản đã đề cập đến tình trạng xin - cho và phí phải trả không chính thức trong lĩnh vực xây dựng.

Một chuyên gia nêu dẫn chứng, để xin được một văn bản phê duyệt thì phải có "phong bì" hoặc phải mời cán bộ đi uống bia. Chủ tịch VCCI, ông Vũ Tiến Lộc cũng cho biết, theo kết quả khảo sát hơn 8.000 doanh nghiệp dân doanh mà VCCI thực hiện, vẫn còn tình trạng doanh nghiệp xây dựng muốn thuận tiện trong kinh doanh thì phải có mối quan hệ với chính quyền.

Cụ thể, có đến 74% doanh nghiệp xây dựng phải có quan hệ với cán bộ để tiếp cận thông tin. Ngoài ra, một tình trạng phổ biến trong ngành xây dựng là cán bộ nhà nước ưu ái các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp thân quen.

Ông Lộc nói: "Các doanh nghiệp xây dựng là những đơn vị phải trả chi phí không chính thức cao nhất so với các lĩnh vực như công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, dịch vụ".

Thủ tục cấp phép tại Việt Nam khiến các nhà đầu tư bất động sản nước ngoài rất e ngại. Ảnh: Ngọc Thành

Theo ông, nhiều vấn đề còn tồn tại trong lĩnh vực xây dựng như: điều chỉnh quy hoạch tuỳ tiện, quy hoạch treo, giấy phép xây dựng và thủ tục cấp, điều chỉnh còn phức tạp, chưa có hành lang pháp lý cho condotel...

Theo cách mô tả của ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam, các nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện các thủ tục hành chính trong ngành xây dựng của Việt Nam như "lạc vào mê hồn trận", không biết làm thế nào.

Ông Hiệp cho hay, ở Hà Nội, Tp.HCM, vì cần xin thủ tục từ nhiều ngành như quy hoạch kiến trúc, xây dựng, tài nguyên môi trường, thuế... nên một dự án phải chuẩn bị 2-3 năm. Tại một sở, chủ đầu tư còn phải xin ý kiến của 6 cơ quan khác nhau. Ông Hiệp nói: "Như vậy thực chất một cửa nhưng thành ra phải qua 6 cửa mới giải quyết được công việc. Và thời gian từ 15 ngày trên lý thuyết thành 5-6 tháng là bình thường, mà đặc biệt qua quận - quận lại xuống phường".

Đây chính là nguyên nhân khiến nhiều nhà đầu tư nước ngoài chấp nhận chi phí cao hơn khi mua lại dự án (M&A) thay vì phải trực tiếp lạc vào "mê hồn trận".

Cũng theo ông, các quy định về xây dựng hiện do nhiều bộ, ngành quản lý. Chẳng hạn, một dự án khi xây dựng do Bộ Xây dựng quản lý; thủ tục đất đai phải làm việc với Bộ Tài nguyên & Môi trường; vấn đề phòng cháy chữa cháy do cơ quan cảnh sát quản lý; Bộ Kế hoạch & Đầu tư quản lý đấu thầu đầu tư công; Bộ Quốc phòng quản lý vấn đề chiều cao tĩnh không của công trình… Một vấn đề khác là tình trạng thiếu nhất quán giữa các luật và việc thực thi những văn bản dưới luật như Thông tư, Nghị định tại mỗi địa phương cũng khác nhau.

Để đảm bảo công bằng, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu cũng đề xuất, tới đây, cần bổ sung quy định xử phạt người mua nhà nếu thực hiện sai thay vì không xử lý như hiện nay. Theo ông Hiệp, có trường hợp người mua nhà nói không đúng về chủ đầu tư, vi phạm quy định chung, không hợp tác trong việc vận hành chung cư... gây mâu thuẫn, khiến việc xử lý của chính quyền thêm khó khăn.

Trưởng ban chất lượng, Tổng Hội xây dựng Việt Nam, ông Trần Chủng góp ý, việc thẩm định dự án đầu tư xây dựng cơ bản đang rất phức tạp. Nhiều chủ thể, thậm chí có cả cơ quan chức năng đang không hiểu pháp luật. Những khó khăn tạo ra cơ chế xin - cho, vì vậy cần hạn chế những quy định chung chung.

Trong khi đó, Phó chủ tịch Hội khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam, TS. Nguyễn Ngọc Long đặt vấn đề về tình trạng chồng chéo, dựa trên cơ sở pháp lý khác nhau trong việc thanh tra, kết luận thanh tra. Ông đề xuất phải thống nhất việc thanh, kiểm tra, xử phạt khi sai phạm nhằm mục đích phòng ngừa chứ không phải gây áp lực, giảm sự chủ động cho người dân, doanh nghiệp.

88 kiến nghị đã được gửi tới hội nghị. Bộ trưởng Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết sẽ lắng nghe và từng bước giải quyết các vướng mắc, theo hệ thống và trên tinh thần sửa toàn diện.

Ông Phạm Hồng Hà nhấn mạnh, trong khi người dân, doanh nghiệp - đối tượng bị quản lý luôn muốn được thông thoáng thì người quản lý lại muốn kiểm soát mọi việc. Không dễ dàng để dung hòa hai yếu tố này. Trong lĩnh vực xây dựng, nếu xử lý không tốt có thể gây hậu quả đến tính mạng, tài sản của người dân. Do đó, việc xử lý các kiến nghị sẽ phải cân đối tiền kiểm và hậu kiểm.

Bộ Xây dựng sẽ tập hợp, xin ý kiến Chính phủ vào ngày 2/4 và trình Quốc hội vào kỳ họp thứ 5.