Liều lĩnh mua nhà, oằn lưng gánh nợ

Anh Tuân, 38 tuổi, quê Hà Nam lấy vợ năm 2007 và lập nghiệp ở Hà Nội. Đặt mục tiêu có chỗ ở ổn định, thu nhập cũng không cao nên anh chị lên kế hoạch chi tiêu tiết kiệm trong khoảng 12 triệu, dành dụm 5 triệu mỗi tháng. Năm 2015, sau 8 năm lấy nhau, anh chị cũng tích lũy được hơn 600 triệu đồng, cộng thêm các khoản thu nhập khác và bố mẹ hai bên cho, hai vợ chồng có 800 triệu tích lũy.

Với suy nghĩ căn hộ chung cư sau này sẽ mất giá nên vợ chồng anh Tuân quyết định mua nhà đất, dù biết phải vay thêm khá nhiều tiền. Tìm kiếm trên mạng, qua các chỗ quen biết, cuối cùng anh cũng tìm được một ngôi nhà nhỏ ở Thanh Trì với giá hơn 1,3 tỷ đồng. Vậy là anh chị phải vay ngân hàng hơn 500 triệu.

Ban đầu hai vợ chồng tính toán sẽ chỉ dùng lương của vợ để trang trải sinh hoạt, còn lương của chồng để trả nợ ngân hàng. Tuy nhiên, mọi chuyện sau đó không như dự tính, khi hết thời hạn ưu đãi 7,8%, lãi suất thả nổi lên 11%, rồi 11,5% mà công việc của anh Tuân lại không như ý, vật giá leo thang, khiến cuộc sống của anh chị rất chật vật. Vợ anh Tuân phải bỏ công việc thu ngân siêu thị để phụ giúp chồng buôn bán nhưng cửa hàng của anh chị làm ăn không thuận lợi. Hai vợ chồng chỉ còn biết thở dài, cố gắng thắt chặt chi tiêu và kiếm thêm thu nhập. Anh Tuân cho biết, nếu được chọn lại anh sẽ chỉ mua một căn hộ chung cư vừa tầm tiền để không phải vay nợ ngân hàng.

Liều lĩnh mua nhà khiến nhiều gia đình chịu sức ép lớn từ nợ nần. Ảnh minh họa

Không mua nhà đất như anh Tuân, nhưng gia đình chị Huyền lại mua một căn hộ chung cư diện tích lớn, giá trị vượt quá khả năng chi trả nên cũng đang đau đầu gánh nợ. Chị Huyền kể, năm ngoái, anh chị liều lĩnh mua căn hộ 90m2 ở Hà Đông với giá 1,6 tỷ đồng, với suy nghĩ cố gắng một chút để được ở rộng rãi. Số tiền anh chị vay nợ ngân hàng lên đến tiền tỷ, chưa kể một vài khoản vay người thân và tiền làm nội thất. 

Trong thời gian lãi suất ưu đãi, hai vợ chồng chi tiêu dè sẻn nên vẫn theo được. Nhưng từ đầu năm nay, ngân hàng áp dụng lãi suất thả nổi khiến số tiền phải trả mỗi tháng không giảm đi mà còn tăng lên dù đã trả bớt được tiền gốc trong gần 1 năm qua. Khốn đốn nhất là giữa năm nay, công ty của chồng chị Huyền rơi vào khó khăn phải cắt giảm lương. Lương cứng của anh chỉ còn 10 triệu/tháng, thu nhập thêm bên ngoài không thấm vào đâu. Tháng nào anh chị cũng cân đong tiền bạc nên thường xuyên cãi vã, chuyện sinh con cũng đành gác lại, chờ anh thay đổi công việc, thu nhập rồi tính tiếp. Chị Huyền luyến tiếc đã không tính toán rủi ro về công việc, nằng nặc đòi mua căn hộ lớn khiến vợ chồng phải chịu áp lực tài chính nặng nề.

Không thể phủ nhận nhiều người nhờ liều lĩnh mua nhà mà có động lực phấn đấu, chi tiêu hợp lý để sớm tất toán khoản nợ, nhưng cũng không ít trường hợp gặp những khó khăn bất ngờ về công việc, ốm đau bệnh tật… khiến khoản nợ vay trở thành gánh nặng như anh Tuân hay chị Huyền nói trên.

Khi vay ngân hàng mua nhà trả góp, người mua cần tính toán kỹ khả năng chi trả, có khoản
kinh phí dự phòng cho những rủi ro bất ngờ như bệnh tật, làm ăn thua lỗ...

Ngoài ra, hiện nay người vay tiền ngân hàng mua nhà cũng đang chịu áp lực về việc tăng lãi suất cho vay. Từ đầu năm 2019 đến nay, lãi suất ngân hàng đã được điều chỉnh tăng lên từ 0,5 - 1,0 điểm %. Lãi suất thả nổi tại một số ngân hàng đã chạm mốc 12,5% khiến nhiều người lao đao.

Chị Lan Hương (ngụ tại Bình Tân, TP.HCM) vay ngân hàng gần 500 triệu đồng mua nhà vào năm 2016, thời hạn 20 năm, 2 năm đầu lãi suất cố định ở mức 9%/năm nên tổng gốc lãi chị phải trả mỗi tháng chỉ khoảng 5 triệu đồng. Nhưng từ giữa năm ngoái, số tiền phải trả hằng tháng cứ tăng dần đều, có tháng lên đến 6 triệu đồng vì ngân hàng tăng lãi suất. Đến đầu năm nay, ngân hàng áp dụng mức lãi suất mới là 11,2%/năm khiến số tiền lãi chị phải trả tăng thêm cả triệu đồng mỗi tháng, dù nợ gốc chỉ còn 390 triệu đồng.

Ông Nguyễn Đình Tùng - Tổng giám đốc Ngân hàng Phương Đông (OCB), cho biết lãi suất trên thị trường đang tăng do chính sách siết nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung - dài hạn khiến các ngân hàng phải tăng lãi suất để huy động vốn dài hạn. 

Từ nay đến cuối năm, lãi suất khó có xu hướng giảm, do đó người vay mua nhà nên cân nhắc vì khi lãi suất tăng sẽ khiến việc trả nợ càng thêm áp lực. 

Thực tế, vay mua nhà trả góp vẫn là một phương án tốt để những người chưa có đủ tài chính có thể sở hữu được nhà ở. Tuy nhiên, người có nhu cầu vay nên cân nhắc "liệu cơm gắp mắm" để bảo đảm được khả năng trả nợ, không nên quá liều lĩnh mua nhà khi khoản tích lũy còn quá nhỏ. Với những người có thu nhập ổn định từ lương, khoản tích lũy từ 50% giá trị căn nhà trở lên thì việc vay mua nhà trả góp sẽ nhẹ nhàng hơn.

Ngọc Sương