Hô biến “đất vàng” Thủ đô thành chung cư cao tầng

“Đất vàng” thành chung cư sau cổ phần hóa

Theo ghi nhận thực tế, đường Nguyễn Tuân (Hà Nội) có gần 10 dự án chung cư cao tầng bủa vây. 10 năm trước, đường Nguyễn Tuân là thủ phủ đặt trụ sở, nhà xưởng của các ngành công nghiệp nhẹ, tên tuổi một thời như Xe đạp Thống Nhất, Dệt Mùa Đông, hay mới hơn là Xe buýt Hà Nội.

Nhưng sau khi các Công ty này được chuyển đổi thành Công ty cổ phần thì trụ sở, nhà xưởng cũng chuyển đổi theo thành những chung cư thương mại. Với trường hợp của Công ty TNHH MTV Thống Nhất, tiền thân là Nhà máy xe đạp Thống Nhất, được thành lập ngày 30/6/1960. Ngày 8/2/2017, TP. Hà Nội ban hành quyết định chuyển Công ty TNHH MTV Thống Nhất thành Công ty CP Thống Nhất Hà Nội.

Nhưng vào năm 2011, Xe đạp Thống Nhất đã liên doanh với Công ty TNHH phát triển Bắc Việt, góp 30% vốn thành lập Công ty TNHH Thống Nhất - Bắc Việt để thực hiện dự án xây dựng tổ hợp nhà liền kề, trung tâm thương mại và căn hộ trên diện tích gần 18.000m2 tại số 82 Nguyễn Tuân. Tương tự, dự án chung cư cao cấp 349 Vũ Tông Phan (quận Thanh Xuân) thuộc Công ty CP Sản xuất kinh doanh xuất nhập khẩu (Prosimex). Công ty này được thành lập năm 1989, tiền thân là cơ sở tăng gia sản xuất của Bộ Thương mại.

Đất công nghiệp thuộc Công ty Xe đạp Thống Nhất hiện tại đã mọc lên chung cư cao 25 tầng. Ảnh: Thông Chí

Đến tháng 6/2006 thì chuyển đổi thành Công ty CP như hiện nay và tới năm 2014 thì nhóm cổ đông chi phối nắm quyền điều hành đã quyết định liên danh với Công ty CP Thiết kế và Xây dựng Việt Nam (Videc) để khai thác khu đất làm chung cư cao tầng. Điều này khiến nhóm cổ đông vốn là cán bộ công nhân của Prosimex cho rằng Công ty đã bán tài sản đất cho chủ đầu tư dự án là Videc. Đến nay, vụ việc vẫn còn tranh chấp.

Bên cạnh đó, có nhiều nơi cũng xảy ra tình trạng tương tự như đường Nghi Tàm, Minh Khai, Tây Sơn... Các trường hợp này có điểm chung là bắt nguồn từ các Công ty thuộc các bộ, ngành được giao đất lâu năm làm trụ sở, nhà xưởng.

Có lợi ích ngầm chi phối?

Trước khi quy hoạch được Chính phủ phê duyệt năm 1998, TP. Hà Nội có hơn 900ha đất các khu công nghiệp và điểm công nghiệp nhỏ lẻ. Đầu những năm 2000, TP. Hà Nội đã có chủ trương di dời các khu công nghiệp, điểm công nghiệp ra ngoại thành để khai thác tốt hơn hiệu quả sử dụng đất và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Luật Thủ đô ban hành vào năm 2012 cũng quy định quỹ đất sau khi di dời cơ sở sản xuất công nghiệp, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, bệnh viện,… được ưu tiên để xây dựng, phát triển các công trình công cộng, công trình hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật; không được sử dụng để xây dựng chung cư cao tầng sai quy hoạch.

Sau khi có Luật Thủ đô, cuối năm 2014, trong Quyết định “Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc chung TP. Hà Nội” cũng nêu rõ sẽ từng bước di dời cơ sở công nghiệp, cơ sở đào tạo, y tế, kho tàng gây ô nhiễm môi trường và cơ quan không phù hợp quy hoạch ra khỏi khu vực nội đô. Đồng thời, quy chế này còn nhấn mạnh, cần phải đưa ra các “vùng cấm” không cho xây dựng cao tầng hậu di dời. Song, từ chủ trương cách đây hàng chục năm, đến khi có Luật Thủ đô để hiện thực hóa chủ trương này, có hướng dẫn bằng Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc chung thì Hà Nội vẫn không thực hiện được.

Theo KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Hà Nội, thực trạng trên là bởi có những điều chỉnh cục bộ trái quy hoạch chung được chi phối bởi lợi ích ngầm. “Quá trình cách làm có vấn đề, chủ đầu tư tự đề xuất rồi thành phố phê duyệt nhưng Hà Nội thiếu sự kiên quyết. Mà chủ đầu tư đề xuất thì bao giờ cũng phải có lợi nhiều nhất cho họ”, ông Nghiêm nhấn mạnh.