"Đại Paris" và tầm nhìn qui hoạch đến 2030

Khởi động kế hoạch "Đại Paris"

Hôm 29/4/2009 vừa qua, tại Trung tâm Kiến trúc và Di sản Pháp, nơi trưng bày đồ án qui hoạch Paris 2030, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy đã chính thức tuyên bố những đường nét chính của dự án này, trong đó trình bày quy hoạch một vùng rộng lớn bao gồm thủ đô Paris, các khu ngoại ô và các sân bay quốc tế đến năm 2030.

Đây là một trong những ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ 5 năm của Tổng thống Sarkozy, được triển khai từ ngày 17/9/2007. Theo đó Tổng thống Sarkozy giao cho các kiến trúc sư hàng đầu nước Pháp một đề án nhằm hướng tới một qui hoạch Paris tổng thể mới đến năm 2030 - dự án "Đại Paris".

Các kiến trúc sư được mời tham gia đề xuất đều là những tên tuổi lớn của làng kiến trúc thế giới như các kiến trúc sư người Pháp Jean Nouvel, Christian de Portzamparc, kiến trúc sư người Anh Richard Rogers, và các quy hoạch gia tầm cỡ người Ý Bernado Secchi, Yves Lion, Atoine Grumbach, Finn Geipel (Đức), Winy Masse (Hà Lan), và Djamel Klouche, một kiến trúc sư nổi tiếng trong lĩnh vực quy hoạch các khu ngoại ô.

Trong 9 tháng, những người này phụ trách các nhóm làm việc khác nhau. Thành phần của các ê kíp làm việc này không chỉ gồm các kiến trúc sư mà còn có sự tham gia của các kỹ sư, các nhà xã hội học, địa lý học, các kinh tế gia và nghệ sĩ... Cuối cùng, công việc của các nhóm với cả nghìn đề xuất được ghép lại tạo thành một đề án quy hoạch tổng thể.

Hiện nay, Pari đang bị bó chặt không gian trong khu nội đô. Với diện tích 105km, nội đô Paris chỉ bằng 1/12 diện tích London và 1/8 diện tích Berlin.

Bên ngoài nội thành là các khu ngoại ô rộng lớn lộn xộn xen kẻ các khu dân cư lọt thỏm ở giữa, các quần thể kiến trúc khổng lồ, những trung tâm thương mai vô tận, và cả những khu đất hoang bị lãng quên. Chưa kể thời gian đi lại di chuyển điên rồ và sự chênh lệch về kinh tế một cách nghiêm trọng. Về tổng thế, như Winy Mass kết luận thì Paris tổng quan là "một thành phố xấu xí".

Chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh vực quy hoạch ngoại ô, Roland Castro kết luận “cần phải xóa bỏ thứ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc trong quy hoạch. Đảm nhận một công việc nghiêm túc, chúng tôi phải thực hiện lại ở tầm lớn hơn dự án "bình định đô thị" đã thành công bởi Haussmann ở nội ô Paris, với một không gian công công bình đẳng và cùng sẻ chia hơn".

Sau Paris hoa lệ với dấu ấn của KTS Haussmann với Khải Hoàn Môn, Quảng trường Charles de Gaulle với những đại lộ tỏa đi như những cánh sao, cả nước Pháp và thế giới đều đang hồi hộp chờ đón một "Đại Paris" mới.

Dự kiến, đại công trình này sẽ được khởi động từ năm 2012 nhằm đảm bảo mọi kế hoạch được thực hiện tốt trước năm 2030.

Paris của năm 2030 sẽ như thế nào?

Paris xanh của Finn Geipel (Ảnh: Le Firago)

Paris tương lai trong mắt của các kiến trúc sư sẽ là một "Paris xanh", kết thúc thời kỳ thống trị của xe hơi và sự chi phối của nó đối với toàn thể các chính sách đô thị. Ở ngoại ô cũng như trong các trung tâm nội đô sẽ đa phần sẽ là các loại xe hơi dùng điện, xe đạp và các phương tiện giao thông công cộng.

Khi màn đêm buông xuống, dưới ánh sáng của những ngọn đèn đường tiết kiệm năng lượng là những đoàn tàu điện dùng vận chuyển hàng hóa từ các bến bãi lưu trữ ở ngoại ô thành phố.

Cải cách hệ thống vận chuyển này giúp giảm bớt diện tích của đường giao thông nhường chỗ cho diện tích các công viên, quảng trường và đường dành cho người đi bộ. Giảm thiểu tiếng gầm rú của động cơ ô tô, sự ngột ngạt của khí thải sẽ giúp Paris trở nên dễ chịu hơn.

Đề án của Roland Castro (Ảnh: Le Firago)

Cuộc cách mạng xanh tiếp tục được thực hiện ngay cả trong lòng đất "Ngay dưới lòng đất của các công viên, chúng ta có thể kết hợp xây dựng các trung tâm xử lý rác thải cũng như sản xuất điện và cung cấp nhiệt sưởi ấm." Richard Rogers khuyến nghị.

Không dừng lại ở đó, nếu chúng ta ngước đầu lên, điều kì diệu sẽ còn tiếp tục: Trên những mái nhà kiểu mới màu kẽm của kinh đô ánh sáng xen kẻ hàng loạt những tấm pin năng lượng mặt trời, kèm theo là những "tấm thảm xanh" của những khu vườn treo lớn sẽ thu nhận nước mưa và tạo thành lá phổi xanh của thành phố ngay giữa hàng loạt những trạm phát điện gió mini.

Những tòa nhà cao tầng ở đường chân trời

Dưới ngọn chì của Jean Nouvel, Paris vào năm 2030 sẽ có tầm cao mới. Những tòa nhà cao tầng kiểu mới vươn lên bầu trời thủ đô thành những trục lớn xung quanh vùng ngoại ô. Những điểm nhấn đô thị này hướng tới việc tạo ra bộ mặt mới cho thành phố, một dáng hình vừa xa lạ vừa quen thuộc, vừa thanh mảnh vừa to lớn.

"Di sản của chúng ta bao gồm những yếu tố về chiều dọc - những tháp chuông nhà thờ, tháp nước, lâu đài có thể là cảm hứng cho những tòa cao ốc mới" - Jean Nouvel nhấn mạnh. Những tòa nhà cao tầng kiểu mới thực sự là khuôn mẫu cho sự phát triển bền vững, kết hợp hài hòa giữa khu dân cư với văn phòng và sản xuất năng lượng, bao quanh là những khu vườn rộng mở.

Một trăm bốn bảy tòa cao ốc đã có lâu nay ở Paris sẽ được tân trang lại. Biểu tượng của thủ đô Paris, tòa tháp Montparnasse sẽ được sửa chữa và trang trí lại phần đỉnh tháp theo đề xuất của Frank Gehry và xây thêm ba cao ốc khác liền kề nhằm giảm bớt sự đơn độc và tầm thường của tòa tháp cao hơn 200 mét này.

Mô hình các toà nhà cao tầng ở Paris trong tương lai (Ảnh: linternaute.com)

Khoác áo cho bầu trời chỉ là một phần nhỏ, người ta còn có thể dạo bộ trên đó. "Những ban công kiểu Paris" được đề xuất nối liền các tòa tháp, nhô ra các công viên và chạy dọc các khu phổ mới, giống như đã có sẵn ở khu Batignolles.

"Đó là những khu sân ở trên cao và rộng rãi, với những phố dạo bộ rộng 30m, nhiều tầng khác nhau và kéo dài cũng như nối liên các tòa nhà và các công trình khác, tạo nên một kết cấu không gian công cộng mới và một nhịp điệu đô thị khác".

Quy hoạch lại hệ thống nhà ga

Mô hình nhà ga mới Aubervilliers (Ảnh: linternaute.com)

Tại bốn phương của "Đại Paris", những nơi cao báo hiệu trên bầu trời vùng Ile-de-France những trung tâm mới của vùng, sẽ làm cân bằng về mặt địa lý và kinh tế của cả vùng rộng lớn: Massy và vùng cao nguyên Saclay, khu Bourget và Roissy, Orly và Rungis, cảng Gennevillier, công viên La Courrneuve… Aubervilliers, nơi sẽ xây dựng các khu cao ốc tạo thành phố thương mại được dựng nên cạnh một nhà ga mới toanh, nhà ga Bắc – Châu Âu, sẽ nối liền Paris với London, Bruselle, Rotterdam và Francfort.

"Paris có may mắn trở thành ngã tư của hệ thống đường sắt cao tốc, nhưng các nhà ga hiện có (gare miền Tây và ga miền Bắc) không cho phép tạo nên một trung tâm thực sự" - Kiến trúc sư Christian de Portzampars nhận xét.

Để vận hành hiệu quả, một trung tâm giao thông đường sắt như vậy cần có một trung tâm hội nghị, các khách sạn tiêu chuẩn, các văn phòng với đầy đủ dịch vụ cần thiết. Phải có nơi để mọi người có thể gửi xe và con cái của họ ở đó cả ngày - Đó là lý do cần phải chuyển các nhà ga hiện nay tới Aubervilliers, cũng như điều chỉnh các hoạt động kinh doanh về hướng Đông Bắc thay vì tập trung tất cả vào khu La Défense, và hoàn thiện việc phát triển khu Plaine-Saint- Denis.

Việc quy hoạch lại hệ thống nhà ga này sẽ tạo thêm các đại lộ mới và các công viên lớn khi chuyển đổi các nhà ga cũ và hệ thống giao thông đường sắt hiện có.