Chia tài sản nhà thừa kế không di chúc

Hai người anh đầu có gia đình đã ở riêng, tôi lấy chồng và cũng ở riêng, người anh thứ ba lấy vợ và ở đó từ năm 1999 đến nay.

Thời gian trước khi lấy chồng tôi vẫn ở ngôi nhà đó. Từ khi ba mẹ tôi mất, anh em tôi chưa có tranh chấp về căn nhà này. Tháng 9-2009 người anh thứ 3 muốn đứng tên làm sổ hồng nhưng tôi không đồng ý vì tôi muốn lấy một phần tài sản thừa kế của mình nhưng anh không chịu.

Trong một lần bàn bạc vào tháng 9-2009, bốn anh em đều nói căn nhà này do ba để lại không có di chúc nên thuộc sở hữu bốn anh em. Ba người anh tôi nói căn nhà đó là nhà tổ nhưng tôi không đồng ý, trước khi ba tôi mất cũng không nói gì về căn nhà đó sẽ là nhà tổ. Do điều kiện kinh tế gia đình, tôi muốn chia một phần trong căn nhà này, nhưng hai người anh lớn nói khi nào bán mới chia. Trên thực tế họ có ý cho anh thứ 3 ở luôn và người anh này cũng không có ý định bán.

Năm 2005, anh thứ 3 có bán một bức tường cho nhà bên cạnh mà không cho tôi biết. Sau khi bán, anh xây lại nhà bằng số tiền đã bán cộng với số tiền đã có. Hai người anh lớn biết, đồng ý cho anh thứ 3 bán nhưng không hỏi ý kiến tôi. Tôi cũng không tranh chấp việc lúc đó ra phường mà chỉ nói với ba người đó nhưng họ không nói gì.

Tháng 11-2009 người anh thứ 3 tiếp tục đổ tấm giả mà không có giấy phép xây dựng. Hai người anh lớn đã đồng ý nhưng vẫn không hỏi ý kiến của tôi. Tôi đã làm đơn gửi thanh tra xây dựng phường cho lệnh cưỡng chế.

Tôi muốn biết hiện tôi có thể lấy một phần tài sản thừa kế của mình? Thời hiệu khởi kiện thừa kế có được tính đến trong trường hợp này? Nếu muốn lấy được phần tài sản thừa kế tôi phải làm những thủ tục gì, gồm những đơn gì và gửi cho ai (bốn anh em tôi đều có hộ khẩu thường trú và đang sống tại quận Gò Vấp, TP.HCM)? Án phí phải chịu khi khởi kiện ra tòa (căn nhà hiện trị giá khoảng 2 tỉ đồng).

Mong sớm nhận được sự tư vấn. Xin cảm ơn. ([email protected])

- Trả lời:

Do ba mẹ bạn chết mà không để lại di chúc nên di sản sẽ được chia thừa kế theo pháp luật. Theo Bộ luật dân sự thì hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

Pháp luật hiện hành quy định thời hiệu khởi kiện về chia thừa kế là 10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế, do đó trong trường hợp này thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia thừa kế đối với di sản mà ba mẹ bạn để lại đã không còn.

Tuy nhiên tại điểm 2.4 nghị quyết 02/2004 ngày 10-8-2004 hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình quy định: sau khi kết thúc thời hạn 10 năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các đồng thừa kế.

Khi có tranh chấp và yêu cầu tòa án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết.

Căn cứ vào quy định nêu trên, nếu hiện nay bạn và ba người anh của bạn không thỏa thuận được về việc phân chia căn nhà nói trên và có văn bản xác nhận là di sản mà ba mẹ bạn để lại chưa chia, thì di sản này sẽ được xem là tài sản chung của các đồng thừa kế. Như vậy, trong trường hợp này bạn có quyền làm đơn khởi kiệnt gửi ới Tòa án nhân dân quận Gò Vấp để yêu cầu được chia tài sản chung đối với di sản là căn nhà mà ba mẹ bạn để lại (sau khi đã thông qua thủ tục hòa giải ở UBND phường nơi có căn nhà tọa lạc).

Đây là vụ án dân sự có giá ngạch (yêu cầu của đương sự là một số tiền hoặc là tài sản có thể xác định được bằng một số tiền cụ thể), nên khi khởi kiện bạn phải nộp tiền tạm ứng án phí dân sự sơ thẩm bằng 50% mức án phí dân sự sơ thẩm mà tòa án dự tính theo giá trị tài sản có tranh chấp mà bạn yêu cầu giải quyết (khoản 4 điều 25 pháp lệnh án phí, lệ phí tòa án của UBTVQH số 10/2009/PL-UBTVQH12  ngày 27-2-2009).

Nếu hiện nay căn nhà mà ba mẹ bạn để lại có giá trị là 2 tỉ đồng thì mức án phí dân sự sơ thẩm là 72.000.000 đồng theo quy định tại điểm d khoản 2 phần I danh mục mức án phí, lệ phí tòa án (ban hành kèm theo án phí, lệ phí tòa án của UBTVQH số 10/2009/PL-UBTVQH12  ngày 27-2-2009). Như vậy, khi khởi kiện vụ kiện này thì bạn phải nộp tạm ứng án phí là 36.000.000 đồng.