Bỏ tiền xây nhà có được quyền sở hữu?

Hỏi: Hiện tôi sống độc thân với mẹ ruột tại căn nhà một tấm do tôi bỏ tiền ra xây cất, trên miếng đất khoảng 80m2 do ông bà ngoại để lại, nhưng tên chủ quyền do em trai tôi (đã có vợ, hai con) đứng tên.

Hiện em tôi đã có một căn nhà riêng và đang sống ở đó.

Xin hỏi về mặt pháp luật tôi có quyền gì (có được hưởng thừa kế) với căn nhà nếu có chuyện, vì em dâu tôi tuyên bố hai căn nhà của chồng đứng tên phân nửa thuộc quyền thừa kế của cô ấy?

Nếu không thỏa thuận được với em trai sang tên chủ quyền nhà cho tôi hoặc mẹ tôi (trên thực tế là đất thừa kế của mẹ tôi và tôi bỏ tiền ra xây cất), thì tôi có thể nhờ pháp luật can thiệp? Cần giấy tờ xác nhận gì để lấy lại căn nhà?

Mai Anh Nguyen Hoang

- Trả lời:

Theo thư bạn trình bày, có hai vấn đề đối với căn nhà hiện do em trai của bạn đứng tên chủ quyền: (i) thứ nhất, bạn đã bỏ tiền xây dựng căn nhà; (ii) thứ hai, căn nhà được xây dựng trên thửa đất do mẹ của bạn được hưởng thừa kế.

Nếu trên thực tế có việc bạn đã bỏ tiền xây dựng căn nhà, điều đó không đương nhiên xác lập cho bạn quyền sở hữu đối với căn nhà. Về quyền thừa kế của bạn đối với căn nhà, còn tùy thuộc vào việc sau khi chết, chủ sở hữu có lập di chúc để lại tài sản cho bạn hay không hoặc bạn có thuộc đối tượng được thừa kế theo pháp luật hay không trong trường hợp em trai của bạn chết không để lại di chúc.

Bạn có thể thỏa thuận với em trai của bạn về việc hoàn lại số tiền mà bạn đã dùng để xây dựng căn nhà, nếu không thỏa thuận được bạn có thể khởi kiện yêu cầu tòa án giải quyết. Chứng cứ về việc bạn đã bỏ tiền cho việc xây dựng này (chứng từ thể hiện bạn thanh toán tiền mua vật liệu xây dựng, văn bản ký kết với nhà thầu xây dựng...) là một yếu tố quyết định cho việc tòa án có chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bạn hay không.

Mẹ bạn có thể nộp đơn khởi kiện tranh chấp thừa kế về quyền sử dụng đất đến tòa án nơi có đất, sau khi đã được địa phương tiến hành hòa giải nhưng không thành và còn trong thời hiệu khởi kiện về thừa kế.

Các tranh chấp có liên quan đến nhà, đất thường rất phức tạp, việc giải quyết bị kéo dài và ảnh hưởng đến tình thân của gia đình. Hơn nữa, bạn cũng cần cân nhắc về chứng cứ để được tòa án chấp nhận yêu cầu khởi kiện và tiền tạm ứng án phí phải nộp theo quy định.

Trân trọng,