Bất cập trong hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở

Nhà xây xong... chờ vốn

Theo số liệu báo cáo của Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi, tính đến cuối năm 2011, tỉnh đã hoàn thành việc hỗ trợ nhà ở cho 12.596 hộ nghèo thuộc danh sách đối tượng được thụ hưởng chương trình do tỉnh phê duyệt tháng 6/2009. Năm 2010 và năm 2012, tỉnh có thêm những quyết định sửa đổi, bổ sung số hộ thuộc diện đối tượng được hỗ trợ về nhà ở là 8.410 hộ.

Gia đình chị Phạm Thị Kiệp (dân tộc H'Rê) ở thôn Mang Kà Ra, xã Ba Xa, huyện Ba Tơ là một trong số những hộ được bổ sung vào danh sách được hỗ trợ nhà ở theo Quyết định 167. Niềm vui hiện rõ khi Tết năm nay, vợ chồng chị cùng hai đứa con nhỏ đã được chuyển sang ở trong ngôi nhà được xây kiên cố, khang trang. Không chỉ riêng gia đình chị Kiệp, hàng nghìn hộ dân ở Quảng Ngãi cũng có chung niềm vui như vậy khi Tết đến, Xuân về, họ được sum vầy trong những ngôi nhà gạch chắc chắn mà không phải lo mưa gió, bão lũ.

Với khát khao được ở trong những ngôi nhà như vậy, nên trước đó mặc dù mới nhận được tiền hỗ trợ từ nguồn vốn T.Ư và ngân sách tỉnh là 8,4 triệu đồng, nhưng được chính quyền động viên cùng với sự hỗ trợ từ gia đình, họ hàng, nhiều hộ dân trên địa bàn đã quyết định vay mượn thêm để xây nhà. Với tính toán khi nhận nốt phần tiền hỗ trợ từ nguồn huy động doanh nghiệp hỗ trợ người nghèo và vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH), họ sẽ trả hết được phần tiền vay mượn này. Tuy nhiên đến nay, niềm vui được ở trong ngôi nhà 167 kiên cố lại chưa trọn vẹn khi những hộ nghèo như gia đình chị Kiệp lại chưa thể nhận đủ số tiền hỗ trợ, trong khi rất nhiều gia đình lại phải cáng đáng thêm khoản nợ xây nhà đã vay mượn trước đó.

Tìm hướng tháo gỡ

Theo Sở Xây dựng Quảng Ngãi, toàn tỉnh có hơn 21 nghìn hộ được đề nghị hỗ trợ về nhà ở theo Quyết định 167 của Thủ tướng Chính phủ. Ðến nay, tỉnh đã hoàn thành, đưa vào sử dụng hơn 15 nghìn ngôi nhà. Ðể thực hiện hỗ trợ nhà ở cho người nghèo theo chính sách này, nguồn vốn để xây dựng nhà sẽ bao gồm: vốn T.Ư, địa phương; vốn huy động từ cộng đồng, doanh nghiệp; vốn vay từ Ngân hàng CSXH. Tuy nhiên, nếu việc triển khai thực hiện đối với hơn 12 nghìn hộ được phê duyệt năm 2009 diễn ra đúng tiến độ, bảo đảm kế hoạch hoàn thành ngay trong năm 2011 thì hơn 8.000 hộ bổ sung triển khai trong năm 2012 lại gặp nhiều vướng mắc.

Theo tìm hiểu thực tế tại địa phương, một trong những nguyên nhân khiến hầu hết các huyện, thành phố chưa triển khai thực hiện hỗ trợ đối với những hộ bổ sung là do chưa bố trí đủ kinh phí. Ðơn cử như nguồn vốn huy động từ doanh nghiệp, do tình hình kinh tế khó khăn, bản thân các doanh nghiệp cũng đang phải chật vật để duy trì hoạt động nên nguồn vốn huy động từ đối tượng này hiện cũng thiếu hụt rất nhiều.

Theo tính toán của Sở Xây dựng Quảng Ngãi, tổng kinh phí cần được hỗ trợ từ các doanh nghiệp thông qua Quỹ Vì người nghèo để thực hiện hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở phần bổ sung là hơn 58 tỷ đồng, đến nay vẫn chưa huy động được để bố trí cho chương trình. Từ đó cũng dẫn đến việc người dân cũng chưa thể tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi từ phía Ngân hàng CSXH. Theo Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Quảng Ngãi, do các nguồn vốn hỗ trợ hộ nghèo làm nhà ở theo đề án bổ sung của tỉnh Quảng Ngãi chưa đầy đủ, nên ngân hàng cũng chưa thể giải ngân. 

Bởi lẽ, cho dù ngân hàng có cho vay thì người dân cũng không đủ kinh phí để thực hiện. Hơn nữa, Bộ Tài chính cũng đã có Văn bản số 4486/BTC-TCNH gửi Ngân hàng CSXH nêu rõ: Thời gian hoàn thành thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở là đến cuối năm 2012. Việc cho vay vốn tín dụng chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở chỉ thực hiện trong giai đoạn 2008 - 2012. Vì vậy, Bộ Tài chính cũng đề nghị Ngân hàng CSXH dừng việc cho vay đến hết năm 2012. Và cũng theo bộ này, việc cho vay tiếp chỉ được thực hiện khi có Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cơ chế, chính sách tiếp tục hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo theo chuẩn hộ nghèo áp dụng cho giai đoạn 2011-2015 (Chương trình 167 giai đoạn 2) và hướng dẫn của các bộ, ngành liên quan.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam: Sau thời gian triển khai thực hiện, các địa phương trên cả nước đã hoàn thành hỗ trợ nhà ở cho hơn 530 nghìn hộ nghèo, đạt 107% so kế hoạch ban đầu và đạt 99,8% so tổng số hộ sau khi rà soát, bổ sung. Những kết quả đạt được trong triển khai thực hiện Chương trình đã mang lại hiệu quả rõ rệt, tạo điều kiện cho các hộ nghèo có nhà ở an toàn, ổn định, từng bước nâng cao mức sống, góp phần xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội. Ðặc biệt, trải qua một số cơn bão vừa rồi, có thể thấy rằng, tất cả các căn nhà được xây dựng theo Chương trình 167 đều an toàn, bảo đảm tính mạng và tài sản của người dân, trong khi có mấy trăm nghìn ngôi nhà khác bị sụp đổ và hư hỏng.

Cũng theo ông Nguyễn Trần Nam, mặc dù số lượng hộ nghèo đã được hỗ trợ nhà ở rất lớn, tuy vậy theo kết quả điều tra, khảo sát và báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước vẫn còn hơn 500 nghìn hộ nghèo theo chuẩn nghèo mới (giai đoạn 2011 -2015) đang cư trú tại khu vực nông thôn có khó khăn về nhà ở. Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý tiếp tục thực hiện hỗ trợ nhà ở cho số đối tượng này và giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp các bộ, ngành liên quan xây dựng đề án và cơ chế chính sách hỗ trợ (Chương trình 167 giai đoạn 2). Bộ Xây dựng đã hoàn thành việc nghiên cứu, xây dựng Ðề án và cơ chế, chính sách hỗ trợ và đã trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt. Tuy nhiên, do tình hình khó khăn về cân đối ngân sách nên dự kiến Chương trình 167 (giai đoạn 2) sẽ được Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt để triển khai thực hiện trong thời gian tới.

Ngoài ra, để tiếp tục hỗ trợ cho số hộ đang làm nhà dở dang và số hộ thuộc đối tượng hỗ trợ về nhà ở theo Quyết định 167/2008/QÐ-TTg nhưng chưa triển khai xây dựng nhà ở, phía Bộ Xây dựng cho biết, địa phương có thể huy động thêm các nguồn vốn từ cộng đồng, vốn đóng góp của hộ gia đình, vốn địa phương hỗ trợ thêm và các nguồn lực hỗ trợ khác hoặc chuyển số hộ trên để hỗ trợ theo chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở giai đoạn 2 (2011-2015) khi được Thủ tướng Chính phủ ban hành.